Ένα βιβλίο τη βδομάδα, κλείστε την Τι Βι, κλείστε την Κενεβέζου έξω, κλείστε τον Καρεκλά έξω, πάρτε ένα βιβλίο και κλείστε τη βαρυχειμωνιά που έρχεται έξω...

Τα αντιεξουσιαστικά ρεύματα στο φως της μαρξιστικής κριτικής

Σύντομο και περιεκτικό, μάχιμο αλλά όχι εξαντλητικό, το νέο έργο που έχει στις προθήκες του το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο από τον Τζον Μόλινιου (John Molyneux), Αναρχισμός, μια μαρξιστική κριτική, δίνει εμπεριστατωμένα επιχειρήματα στον αναρχικό τρόπο σκέψης και δράσης. Η έκδοση των περίπου 100 σελίδων έρχεται να απαντήσει στην αυξανόμενη επιρροή των αυτόνομων και αντιεξουσιαστικών ρευμάτων σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο, που συναντάται με ιδιαίτερη ορμή στη χώρα μας μετά τον Δεκέμβριο του 2008. «Οι αναρχικές ιδέες σε όλες τις διάφορες εκδοχές τους δεν συνιστούν αποτελεσματικό τρόπο για να αλλάξει κανείς τον κόσμο», είναι το βασικό επιχείρημα του βιβλίου με τα λόγια του συγγραφέα του, που επιχειρεί μια αξιοσημείωτη επισκόπηση όλων των κεντρικών επιχειρημάτων που προβάλλει το «μπλακ μπλοκ» έναντι των μαρξιστών από την εποχή του Μπακούνιν μέχρι και τα γεγονότα της πλατεία Ταχρίρ.

Το βιβλίο επιχειρεί τηλεγραφική απάντηση στα σημεία κριτικής που έθεσαν σύγχρονοι διανοητές με μεγάλη επιρροή, όπως οι Νέγκρι και Χαρντ αλλά και ο Τζον Χόλογουεϊ

«Ο αναρχισμός είναι ένα κινούμενος στόχος», επισημαίνει ο Τζον Μόλινιου, αναφερόμενος στις αμέτρητες παραλλαγές και τάσεις του ρεύματος στο οποίο ασκεί κριτική. Χαρακτηριστικό της γραφής του πάντως είναι μια συντροφική διάθεση, σαν το σύντομο αυτό βιβλίο να απευθύνεται όχι μόνο στους αγωνιστές της Αριστεράς που αναζητούν απαντήσεις στα βέλη της αναρχικής κριτικής, αλλά και στους φορείς των αντιεξουσιαστικών ιδεών.

Ο ίδιος ο συγγραφέας δεν ανήκει στην «ορθόδοξη» τάση του μαρξισμού αλλά στην τροτσκιστική πλευρά. Αυτό διαφαίνεται από την κριτική του σε πλευρές της ιστορίας του «υπαρκτού σοσιαλισμού»: Όταν υποστηρίζει ότι «τα κόμματα που ισχυρίζονταν ότι είναι μαρξιστικά, λενινιστικά και εργατικά υπήρξαν τα βασικά όργανα καταπίεσης και εκμετάλλευσης εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζομένων στα λεγόμενα κομμουνιστικά κράτη». Αλλά και όταν διαφοροποιείται πλήρως από τη γραμμή για κυβερνήσεις λαϊκού μετώπου τη δεκαετία του ’30 σημειώνοντας για την Ισπανία ότι αυτή η κυβέρνηση ήταν «αφοσιωμένη στη διατήρηση της ατομικής ιδιοκτησίας και της καπιταλιστικής κοινωνικής τάξης πραγμάτων».

Αρετή του βιβλίου είναι ότι καταπιάνεται αναλυτικά με διαχρονικά ακανθώδη ζητήματα: Τη γραφειοκρατικοποίηση της ηγεσίας, τις αυταρχικές πρακτικές των μπολσεβίκων που οδήγησαν στα γεγονότα της Κροστάνδης, την επαναστατικότητα ή το «συμβιβασμένο χαρακτήρα» της εργατικής τάξης, τη συμμετοχή στις εκλογές. Παρά τη χαρακτηριστική συντομία του δοκιμίου, επιχειρείται τηλεγραφική απάντηση στα σημεία κριτικής που έθεσαν σύγχρονοι διανοητές με μεγάλη επιρροή, όπως οι Νέγκρι και Χαρντ αλλά και ο Τζον Χόλογουεϊ. Ξεχωριστή μνεία γίνεται επίσης για τον «λάιφσταϊλ αναρχισμό», μια ειλικρινής και πρωτότυπη ματιά στα σημερινά ρεύματα που διακρίνει κανείς σε τμήματα της νεολαίας.

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 9-9-2012)

Γιώργος Λαουτάρης