Αλλά να εμπερικλείουν

Ας υποθέσουμε, όμως, ότι μια γυναίκα επιθυμεί να αφιερωθεί ολόκληρη σε ένα μοναδικό έργο: δε θα το κατάφερνε παρά μερικώς, ενώ ένα άλλο μέρος του εαυτού της θα το ένοιωθε σαν διάσπαση ή σαν μαρασμό. Γι αυτό ο πρακτικός και διανοητικός ανταγωνισμός στον οποίο μπορεί να εμπλακεί για λόγους αρχής με τον άντρα – να θέλει δηλαδή να αποδείξει πως είναι ίση μ΄αυτόν σε οποιοδήποτε επάγγελμα και ότι μπορεί να τα καταφέρει το ίδιο καλά με εκείνον – είναι ένα πραγματικό τερατούργημα, και η εξωστρεφής φιλοδοξία που ξυπνά έτσι μέσα της, είναι μάλλον η πιο ολέθρια ιδιότητα που μπορεί να καλλιεργήσει. Διότι ακριβώς η έλλειψη τέτοιας φιλοδοξίας αποτελεί το έμφυτο μεγαλείο της: η πεποίθηση ότι δεν υπάρχει καμιά σχετική απόδειξη για να αισθανθεί μέσα της, σαν γυναίκα, την πιο ευγενή δικαίωση της ύπαρξης της•….

Από αυτή την άποψη η γυναίκα μπορεί να θεωρηθεί το ανθρώπινο ον που απολαμβάνει περισσότερο την ύπαρξη του, το ον της ευφροσύνης και ενός εγωισμού που αποπνέει ζωή.

• • • •

Η τάση που έχουν οι γυναίκες, ακόμα και σε όλες τις προσπάθειες τους για πνευματική ανάπτυξη, να ενδιαφέρονται κατά βάθος μόνο για το πώς θα ξεδιπλώσουν ευρύτερα και πλουσιοπάροχα την ίδια τους την ύπαρξη, αντί να βάζουν αυτή την ύπαρξη στην απρόσωπη υπηρεσία ενός ιδιαίτερου σκοπού, αυτή η τάση τους έχει γίνει συχνά η αιτία να θεωρούνται πρόχειρες, επιπόλαιες, παράλογες. Πράγματι η γυναίκα δυσκολεύεται να ακολουθήσει μια άκαμπτη ευθεία, να μην πηδήξει από το εν κινήσει τρένο, να μη γευθεί τις χαρές της αλλαγής. Ωστόσο όλες αυτές οι αντιδράσεις, που καθιστούν τις γυναίκες λιγότερο επιδέξιες από τους άνδρες σε τόσες δουλειές, οφείλονται στο γεγονός ότι οι γυναίκες δεν μπορούν παρά να συλλέγουν απ΄όλα τα πράγματα μονάχα αυτό που τις θρέφει, τις ζωογονεί, αυτό το οποίο επιτρέπει την αφομοίωση και μεταμόρφωση του σε καινούρια ζωή. Η εμφανής προχειρότητα τους βγαίνει συχνά από τα βάθη της ύπαρξης τους, βάθη τα οποία, μη αρκούμενα σε μια μοναδική γραμμή, θέλουν να μορφοποιηθούν σε μια σφαίρα όπου κάθε τι θα έχει τη θέση του: η προχειρότητας τους, επομένως, δεν οφείλεται σε αδυναμία, σε απότομη εξάντληση, σε κάποια μανία να αφήνουν μονίμως τα έργα τους ημιτελή. Το ίδιο ισχύει και για τη γυναικεία αντίληψη των πραγμάτων, η οποία δεν συμβιβάζεται με την παραδοχή μιας απλής αιτίας• η γυναίκα είναι ικανή να συγκεντρώνει και να αφομοιώνει στον οργανισμό της πολύ περισσότερες αντιφάσεις από όσες μπορεί ο άντρας: αυτός πρέπει να τις απαλείψει θεωρητικά, για να πετύχει μια εσωτερική ενάργεια. Για τον άντρα, η αλήθεια είναι αναγκαστικά αυτό που μας επιτρέπει να ξεφύγουμε από τις δυσχέρειες, και κατά συνέπεια γίνεται έτσι αποδεκτή από την πλειοψηφία των φυσιολογικά λειτουργούντων εγκεφάλων. Για την γυναίκα, η υποχρεωτική αλήθεια δεν είναι άλλο από εκείνο που αναδεικνύει τη ζωή, εκείνο που ίσως μόνο αυτή, στη μια ή στην άλλη ιδιαίτερη περίπτωση, θα μπορούσε να αποδεχθεί με όλο της το είναι στα κατάβαθα της αδιαίρετης ύπαρξής της. Σε τελευταία ανάλυση, η ουσία της πραγματικότητας δεν είναι απλή και λογική, αλλά σύνθετη και άλογη - πρόκειται για μια πραγματικότητα που βρίσκει ιδιαίτερη απήχηση στη γυναίκα: σε κάθε περίπτωση αυτή σκέπτεται, χωρίς να το θέλει, με τρόπο ατομικό, ακόμα κι όταν υποτάσσεται στη λογική. Να γιατί προσωποποιούνται τόσο εύκολα από τη γυναίκα οι αφηρημένες ιδέες: όχι γιατί τις συνδέει με κάποια πρόσωπα, αλλά κι επειδή τις συσχετίζει μεταξύ τους, σαν να πηγάζουν από το βάθος της ζωής. Η γυναίκα έχει ανάγκη να τυλίγεται στις ιδέες που θα αποκτήσουν αξία γι αυτήν, να τις ζει έντονα, να υφαίνει γύρω από την ίδια και τις ιδέες, ένα κόσμο ζεστασιάς, μέχρι που να μη φαίνονται ως κρίκοι μιας αλυσίδας, αλλά να εμπερικλείουν την τελειότητά τους – λεπτές εικόνες της αιωνιότητας αντί για τυχαία υπόλοιπα...


Lou Andreas-Salomé

«Η ανθρώπινη φύση της γυναίκας»
εκδ.Ροές

Στη φωτογραφία, η Lou Andreas-Salomé με τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε (και τον ποιητή Spiridon Drozin) κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού τους στη Ρωσία το 1900, που σήμανε και τη αρχή του τέλους του δεσμού τους.