(* το κείμενο δεν αφιερώνεται στην Άννα Βίσση )
Η πέτρα είν΄ο θάνατος
Η πέτρα είν΄ η ζωή μου
Φύτρωσαν άσπρα γιασεμιά
Μες την αναπνοή μου
Όταν η μυθολογία συναντά τη φιλοσοφία και την τέχνη, οι σκέψεις και οι ζωές των ανθρώπων αρχίζουν να από-απολιθώνονται…να γίνονται δηλαδή από «πέτρες» κάτι άλλο. Όταν αυτά δεν συναντώνται, οι σκέψεις και οι ζωές των ανθρώπων μένουν απολιθώματα.
Ο ελληνικός μύθος, μας μιλά για τον Δευκαλίωνα και τη Πύρρα ως τους τελευταίους επιζώντες ενός καταστρεμμένου καταυλισμού. Έμειναν μόνοι τους, οι τελευταίοι Άνθρωποι, μετά από μια ολοκληρωτική καταστροφή. Ζήτησαν τότε από τον Δία, σύμφωνα με το μύθο, να ανα-δημιουργήσει το ανθρώπινο γένος κι αυτός μέσω της Θέμιδος τους απαντά με τον εξής χρησμό: «Να καλύψετε το κεφάλι σας και να πετάτε πίσω σας τα κόκκαλα της μάνας σας».
Η μάνα, ήταν η μητέρα –γη και τα κόκκαλα της - οι πέτρες, τα ερείπια, ότι έμεινε από τον πολιτισμό που καταστράφηκε. Για κάθε πέτρα που πετούσαν πίσω τους λοιπόν, γεννιόταν ένας καινούριος άνθρωπος-ένας άντρας ή μια γυναίκα. Από τότε, μας λέει ο μύθος – άνθρωπος και πέτρα είναι η ίδια λέξη!
Το 1930, ο Χάιντεγκερ, στο βιβλίο του «Θεμελιώδεις αρχές της Μεταφυσικής» μας εντάσσει στη φιλοσοφική ανάλυση της πέτρας με τη φράση «Η πέτρα είναι δίχως κόσμο». Μας μιλά για μια φυσική πέτρα, που τη βλέπουμε γύρω μας, ριγμένη στο δρόμο. Ο Χάιντεγκερ, χρησιμοποιεί την πέτρα ως ένα απόλυτο πρότυπο αυτού που μπορεί να αντιπαρατεθεί σε ότι έχει Ζωή. Ψάχνει να βρει δηλαδή, τι είναι ακριβώς αυτό που διαφοροποιεί το «έμβιο» από αυτό που «δεν έχει ζωή» και άρα δεν υφίσταται σε κίνηση. Η πέτρα είναι μεν φυσική αλλά «δεν έχει κόσμο», είναι απλά ριγμένη στο δρόμο, εξαιτίας του νόμου της βαρύτητας. Επίσης η φυσικότητα της πέτρας, αυτόματα δεν την εγγράφει στον πολιτισμό, είναι χωρίς κόσμο εφόσον είναι απλά φυσική και δεν αποτελεί σημαίνον για τον κόσμο του ανθρώπου. Ο άνθρωπος απλά την χρησιμοποιεί.
Ο Ζακ Λακάν, στην «Ηθική της Ψυχανάλυσης» (1960) θα επέμβει στη φιλοσοφική «ανάγνωση» του Χαϊντεγκεριανού παραδείγματος, μιλώντας μας για «το βασίλειο της πέτρας» και προσελκύοντας την προσοχή μας στο εξής: Η πέτρα «εισάγεται» στον έμβιο κόσμο διαμέσου του πόνου. Ο Λακάν επικεντρώνεται στη διαφορά της κίνησης του έμβιου, για να μας πει, πως ο πόνος είναι αυτό που αποφεύγει το έμβιο όταν βρίσκεται σε κίνηση. Αντίθετα η α-δυνατότητα της μέσα κίνησης, μας προβάλλεται ως ένας «πετρωμένος πόνος». Για να υπάρξει όμως η πέτρα-πόνος, μας λέει ο Λακάν, πρέπει ήδη να βρίσκεται εκεί, μέσα στον κόσμο του ανθρώπου. Πως; Ως σημαίνον βγαλμένο από τη γλώσσα του.
Προς τι τώρα, όλη αυτή η φιλοσοφική και ψυχαναλυτική «φιλολογία» για την πέτρα, θα μας έλεγε κάποιος fun της eurovision; Μπορώ να παρακολουθήσω ανενόχλητος το διαγωνισμό μου χωρίς να σκέφτομαι; (μπορείς!)
Για μας που δεν μπορούμε, διευκρινίζουμε, πως τα πιο πάνω ερωτήματα μπήκαν προς εξεύρεση απάντησης σε ένα πρωταρχικό ερώτημα : Που συναντά η Αλήθεια τη Ζωή;
Πού συναντά η Αλήθεια την Ζωή; Κι αν συναντώνται, πως συναντώνται; Αν καταφύγουμε στη θρησκεία δεν δυσκολευόμαστε τόσο να απαντήσουμε το ερώτημα. Ο διαχωρισμός αίρεται δια του Υπερβατικού, και το Υποκείμενο μπορεί να «βιώσει» τη ζωή του σχεδόν ρομαντικά αγκαλιασμένο με την Αλήθεια του. (Μπορεί επίσης να εκθειάσει ρομαντικά [και αντι-χατζιδακικά θα πρόσθετα] τις «πέτρες» του, τα ερείπια του χαμένου κόσμου του, τα αρχαία χαλάσματα)
Εκτός της θρησκευτικής εσωτερικεύομενης «αισθαντικότητας» του Υπερβατικού αλλά και του Πραγματικού, το ερώτημα εξακολουθεί να υφίσταται.
Στα όρια του Πραγματικού, η Ζωή φαίνεται να υπερτερεί της Αλήθειας. Γιατί η Ζωή εμφανίζεται σαν κάτι που δεν τελειώνει, δεν μεταδίδεται και δεν έχει ανάγκη να «μιλήσει» για να υπάρξει. Η Ζωή θέλει μόνο να διαιωνίζεται γιατί η Ζωή αγαπά να αγαπά τη Ζωή. Η Ζωή εμφανίζεται ως μια «αθανασία» κι ως ένα «επέκεινα» σε αντίθεση με την Αλήθεια, που ψάχνει τον εαυτό της ως «θνητή» εντός του θνητού σώματος/υποκειμένου που τη μεταφέρει.
Η συνεισφορά της Ψυχανάλυσης προς την Αλήθεια θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στην εξής πρόταση : Η ψυχανάλυση, με τον Φρόιντ, αναγκάζει την Αλήθεια να μιλήσει. Η Ψυχανάλυση αναγκάζει την Αλήθεια να συναντηθεί με τις Λέξεις της.Και η συνεισφορά του Λακάν, κατά τη γνώμη μου, είναι η ολοκλήρωση του έργου αυτού, με τη διατύπωση « Εγώ, η αλήθεια, μιλάω»
«Εγώ, η αλήθεια, μιλάω»
Από τη στιγμή που η αλήθεια παίρνει το Λόγο, γίνεται ευμετάβλητη. Υπόκειται στις σημασιολογικές ερμηνείες, μπορεί να κινηθεί προς το ψεύδος και μπορεί συνεχώς να αλλάζει την αξία της, μέχρι να παρακμάσει.
Παρακμή της Αλήθειας, γίνεται η λογική γραφή, όπως μας εξηγεί ο Λακάν. Δεσμευμένη από τους κανόνες της λογικής, η αλήθεια παρακμάζει, μετατρέπεται σε σκλάβα μιας επεξεργασμένης γνώσης και εντέλει περιχαρακώνει το Πραγματικό.
Ζωή – Αλήθεια – Πραγματικό:
Συν- Ομιλίες Κορυφής του Υποκειμένου
συνεχίζεται
Η πέτρα είν΄ο θάνατος
Η πέτρα είν΄ η ζωή μου
Φύτρωσαν άσπρα γιασεμιά
Μες την αναπνοή μου
Όταν η μυθολογία συναντά τη φιλοσοφία και την τέχνη, οι σκέψεις και οι ζωές των ανθρώπων αρχίζουν να από-απολιθώνονται…να γίνονται δηλαδή από «πέτρες» κάτι άλλο. Όταν αυτά δεν συναντώνται, οι σκέψεις και οι ζωές των ανθρώπων μένουν απολιθώματα.
Ο ελληνικός μύθος, μας μιλά για τον Δευκαλίωνα και τη Πύρρα ως τους τελευταίους επιζώντες ενός καταστρεμμένου καταυλισμού. Έμειναν μόνοι τους, οι τελευταίοι Άνθρωποι, μετά από μια ολοκληρωτική καταστροφή. Ζήτησαν τότε από τον Δία, σύμφωνα με το μύθο, να ανα-δημιουργήσει το ανθρώπινο γένος κι αυτός μέσω της Θέμιδος τους απαντά με τον εξής χρησμό: «Να καλύψετε το κεφάλι σας και να πετάτε πίσω σας τα κόκκαλα της μάνας σας».
Η μάνα, ήταν η μητέρα –γη και τα κόκκαλα της - οι πέτρες, τα ερείπια, ότι έμεινε από τον πολιτισμό που καταστράφηκε. Για κάθε πέτρα που πετούσαν πίσω τους λοιπόν, γεννιόταν ένας καινούριος άνθρωπος-ένας άντρας ή μια γυναίκα. Από τότε, μας λέει ο μύθος – άνθρωπος και πέτρα είναι η ίδια λέξη!
Το 1930, ο Χάιντεγκερ, στο βιβλίο του «Θεμελιώδεις αρχές της Μεταφυσικής» μας εντάσσει στη φιλοσοφική ανάλυση της πέτρας με τη φράση «Η πέτρα είναι δίχως κόσμο». Μας μιλά για μια φυσική πέτρα, που τη βλέπουμε γύρω μας, ριγμένη στο δρόμο. Ο Χάιντεγκερ, χρησιμοποιεί την πέτρα ως ένα απόλυτο πρότυπο αυτού που μπορεί να αντιπαρατεθεί σε ότι έχει Ζωή. Ψάχνει να βρει δηλαδή, τι είναι ακριβώς αυτό που διαφοροποιεί το «έμβιο» από αυτό που «δεν έχει ζωή» και άρα δεν υφίσταται σε κίνηση. Η πέτρα είναι μεν φυσική αλλά «δεν έχει κόσμο», είναι απλά ριγμένη στο δρόμο, εξαιτίας του νόμου της βαρύτητας. Επίσης η φυσικότητα της πέτρας, αυτόματα δεν την εγγράφει στον πολιτισμό, είναι χωρίς κόσμο εφόσον είναι απλά φυσική και δεν αποτελεί σημαίνον για τον κόσμο του ανθρώπου. Ο άνθρωπος απλά την χρησιμοποιεί.
Ο Ζακ Λακάν, στην «Ηθική της Ψυχανάλυσης» (1960) θα επέμβει στη φιλοσοφική «ανάγνωση» του Χαϊντεγκεριανού παραδείγματος, μιλώντας μας για «το βασίλειο της πέτρας» και προσελκύοντας την προσοχή μας στο εξής: Η πέτρα «εισάγεται» στον έμβιο κόσμο διαμέσου του πόνου. Ο Λακάν επικεντρώνεται στη διαφορά της κίνησης του έμβιου, για να μας πει, πως ο πόνος είναι αυτό που αποφεύγει το έμβιο όταν βρίσκεται σε κίνηση. Αντίθετα η α-δυνατότητα της μέσα κίνησης, μας προβάλλεται ως ένας «πετρωμένος πόνος». Για να υπάρξει όμως η πέτρα-πόνος, μας λέει ο Λακάν, πρέπει ήδη να βρίσκεται εκεί, μέσα στον κόσμο του ανθρώπου. Πως; Ως σημαίνον βγαλμένο από τη γλώσσα του.
Προς τι τώρα, όλη αυτή η φιλοσοφική και ψυχαναλυτική «φιλολογία» για την πέτρα, θα μας έλεγε κάποιος fun της eurovision; Μπορώ να παρακολουθήσω ανενόχλητος το διαγωνισμό μου χωρίς να σκέφτομαι; (μπορείς!)
Για μας που δεν μπορούμε, διευκρινίζουμε, πως τα πιο πάνω ερωτήματα μπήκαν προς εξεύρεση απάντησης σε ένα πρωταρχικό ερώτημα : Που συναντά η Αλήθεια τη Ζωή;
Πού συναντά η Αλήθεια την Ζωή; Κι αν συναντώνται, πως συναντώνται; Αν καταφύγουμε στη θρησκεία δεν δυσκολευόμαστε τόσο να απαντήσουμε το ερώτημα. Ο διαχωρισμός αίρεται δια του Υπερβατικού, και το Υποκείμενο μπορεί να «βιώσει» τη ζωή του σχεδόν ρομαντικά αγκαλιασμένο με την Αλήθεια του. (Μπορεί επίσης να εκθειάσει ρομαντικά [και αντι-χατζιδακικά θα πρόσθετα] τις «πέτρες» του, τα ερείπια του χαμένου κόσμου του, τα αρχαία χαλάσματα)
Εκτός της θρησκευτικής εσωτερικεύομενης «αισθαντικότητας» του Υπερβατικού αλλά και του Πραγματικού, το ερώτημα εξακολουθεί να υφίσταται.
Στα όρια του Πραγματικού, η Ζωή φαίνεται να υπερτερεί της Αλήθειας. Γιατί η Ζωή εμφανίζεται σαν κάτι που δεν τελειώνει, δεν μεταδίδεται και δεν έχει ανάγκη να «μιλήσει» για να υπάρξει. Η Ζωή θέλει μόνο να διαιωνίζεται γιατί η Ζωή αγαπά να αγαπά τη Ζωή. Η Ζωή εμφανίζεται ως μια «αθανασία» κι ως ένα «επέκεινα» σε αντίθεση με την Αλήθεια, που ψάχνει τον εαυτό της ως «θνητή» εντός του θνητού σώματος/υποκειμένου που τη μεταφέρει.
Η συνεισφορά της Ψυχανάλυσης προς την Αλήθεια θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στην εξής πρόταση : Η ψυχανάλυση, με τον Φρόιντ, αναγκάζει την Αλήθεια να μιλήσει. Η Ψυχανάλυση αναγκάζει την Αλήθεια να συναντηθεί με τις Λέξεις της.Και η συνεισφορά του Λακάν, κατά τη γνώμη μου, είναι η ολοκλήρωση του έργου αυτού, με τη διατύπωση « Εγώ, η αλήθεια, μιλάω»
«Εγώ, η αλήθεια, μιλάω»
Από τη στιγμή που η αλήθεια παίρνει το Λόγο, γίνεται ευμετάβλητη. Υπόκειται στις σημασιολογικές ερμηνείες, μπορεί να κινηθεί προς το ψεύδος και μπορεί συνεχώς να αλλάζει την αξία της, μέχρι να παρακμάσει.
Παρακμή της Αλήθειας, γίνεται η λογική γραφή, όπως μας εξηγεί ο Λακάν. Δεσμευμένη από τους κανόνες της λογικής, η αλήθεια παρακμάζει, μετατρέπεται σε σκλάβα μιας επεξεργασμένης γνώσης και εντέλει περιχαρακώνει το Πραγματικό.
Ζωή – Αλήθεια – Πραγματικό:
Συν- Ομιλίες Κορυφής του Υποκειμένου
συνεχίζεται
Εκείνοι οι Έλληνες που εκτός από σοφοί ήταν και πονηροί, της έδωσαν ένα όνομα όλο σημασία: την είπαν Αλήθεια, αντίθεση της λήθης, γιατί ήξεραν πως μπορείς να την αναζητήσεις μόνο ως μνήμη σε ότι έγινε και ποτέ ως αναζήτηση του γινόμενου. Με λίγα λόγια την έκαναν ταπεινή, ιστορική, δημοσιογραφική θα λέγαμε σήμερα, ώστε να μην πάρουν αέρα τα μυαλά μας και αρχίσουμε να της προσδίδουμε οικουμενικό χαρακτήρα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕμείς όμως, που δεν μπορούμε να τους καταλάβουμε πια, πέσαμε στην παγίδα - κι ας κραυγάζει αυτός που έχεις ως προμετωπίδα του blog σου πως δεν υπάρχει κείμενο ρε άνθρωποι, παρά μόνο ερμηνεία του κειμένου! Πως δεν έχει φωνή η αλήθεια ρε άνθρωποι κι αυτό που ακούτε είναι μόνο η φωνή σας!..
Δαίμων,τα σχόλια σου πάντα είναι ιδιαίτερα και είμαι σίγουρη πως υπάρχει λόγος γι αυτό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΩς σχόλιο στο σχόλιο σου, (κι επειδή είσαι συνήθως πολύ άμεσος σ΄αυτό που λες,δεν έχω βέβαια κάτι να απαντήσω)το μόνο που μπορώ να πω, είναι πως μετά από αρκετά χρόνια κυριολεκτικά με ένα βιβλίο παραμάσχαλα,έγινα ανυποχώρητη στα εξής δύο ζητήματα:
1.υποπτεύομαι πολύ την έλξη και τη δύναμη των λέξεων και του λόγου
2.αρνούμαι να κυνηγώ τη σκιά μου είτε αυτή λέγεται Λήθη είτε αυτή λεγεται Αλήθεια
σ ευχαριστώ πραγματικά που παρακολουθείς το μπλογκ!
(υποθέτω ότι το κείμενο δεν αφιερώνεται ούτε στην Δέσπινα Βανδή...)
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα συγχαρώ τη Disdaimona για τα κοφτερά της κείμενα, αλλά και γενικά το blog για την υψηλή του ποιότητα και επίπεδο.
Φοβάμαι ότι δεν έχω την δική σας φιλοσοφική κατάρτιση για να προσθέσω αξία με τα σχόλια μου. Προέρχομαι βλέπεις ακαδημαικά από τις θετικές επιστήμες [θετικές στην ονομασία μα αρνητικές θαρρώ στην πνευματική ανάπτυξη].
Αλήθεια: οτιδήποτε δεν θα απαρχαιώσει ο χρόνος, οτιδήποτε δεν θα πάψουμε να ψάχνουμε λόγω αλλαγής της μόδας, οτιδήποτε επιβιώνει ανεξαρτήτως ιδεολογικών οργανωτικών συστημάτων που αλλάζουν κάθε τρείς χιλιάδες χρόνια όπως απέδειξε η ιστορία που επιμένει να τα διαψεύδει...
@Aias
ΑπάντησηΔιαγραφήΑγαπημένε μου Aias, η φιλοσοφική κατάρτιση δεν αποκτάται στα πανεπιστήμια,κατακρίβεια έχει απολεσθεί ακριβώς εξαιτίας και μέσα στις περιχαρακωμένες από το πραγματικό αίθουσες των "ευγενών" αυτών ιδρυμάτων.
Το σχόλιο σου είναι άψογο, όπως και κάθε ανθρώπου με τη δική σου γενναιότητα ψυχής.
Σε ευχαριστώ.