Ο Μακιαβέλλι στην «Φλωρεντινή Ιστορία» έχοντας εμπεδώσει τα μαθήματα από τον Τίτο Λίβιο και τον Θουκυδίδη, είναι ο πρώτος, ο οποίος αποκρυσταλλώνει την θέση ότι η Δημοκρατία είναι αποτέλεσμα της πάλης των φτωχών εναντίον των πλουσίων. Από τα πρώτα ιστορικά τεκμήρια αυτής της θέσης είναι η πάλη των πληβείων εναντίον των πατρικίων (5ος αιώνας πΧ) και η εξ αυτής θέσπιση του Δωδεκάδελτου (451 πΧ), ο οποίος κατοχύρωνε δημοκρατικούς συλλογικούς θεσμούς με κορυφαίο αυτό των Δημάρχων (Τribuni). Στην μακιαβελική σκέψη η Δημοκρατία δεν νοείται ως διαδικασία αντιπροσώπευσης και εκπροσώπησης κοινωνικών υποκειμένων μέσω της εκλογικής διαδικασίας, αλλά συνιστά την πραγματική συμμετοχή των υποκειμένων μέσω θεσμικών μηχανισμών και κύρια μέσω της δυναμικής που μπορεί να αναπτύξει το σύστημα εξουσίας, σε αυτό το ίδιο το σύστημα εξουσίας και κοινωνικής διεύθυνσης.
Για να καταλάβουμε τη μακιαβελική σύλληψη, ας φέρουμε το αγαπημένο στον ίδιο τον Μακιαβέλι παράδειγμα του στρατιώτη-πολίτη:
Μέσα από το περιθώριο της θουκιδίδειας αφήγησης του Πελοποννησιακού Πολέμου και μέσα από τα ιστοριογραφικά έργα του Τίτου Λίβιου, σφυρηλατείται η φιγούρα του στρατιώτη, ο οποίος εξεγείρεται εναντίον της στρατιωτικής ελίτ σε συγκυρίες, κατά τις οποίες λόγω κρίσεως έχει διακοπεί η μισθοδοσία των στρατιωτών ή υπάρχει πρόβλημα επισιτισμού εντός του στρατεύματος. Το στερεοτυπικό νομιμοποιητικό ερώτημα της εξέγερσης των απλών στρατιωτών απέναντι στους αξιωματικούς είναι το «Γιατί πολεμήσαμε;»: -Γιατί πολεμήσαμε για μία εξουσία που δεν μας θεωρεί κοινωνούς της, δεν μας δέχεται ως ισότιμα μέλη με αυτούς που δεν θυσιάσθηκαν; Με βάση αυτό ο Μακιαβέλι σκιαγραφεί μια εικόνα μιας αποτελεσματικής εξουσίας, η οποία αυξάνει την αποτελεσματικότητά της στο μέτρο που καταφέρνει να εντάξει στις λειτουργίες της τους πληβείους. Ο αποκλεισμός των πληβείων από την πολιτική κοινωνία είναι η βασική αιτία, σύμφωνα με τον Μακιαβέλι, της παρακμής της Κοινότητας της Φλωρεντίας και η αιτία της στρατιωτικής της αποτυχίας στον 16ο αιώνα, καθ’ όσον αναγκάσθηκε να βασίζεται σε μισθοφορικούς στρατούς και όχι στην φιγούρα του στρατιώτη-πολίτη – μία φιγούρα, η οποία έφερε εντός της πέρα από το πολιτικό και πολιτειακό ζήτημα, αλλά και το κοινωνικό και γι’ αυτό και εσώκλειε μεγαλύτερη δυναμική. Όντως η σύγχρονη ιστοριογραφική έρευνα αναφορικά με τις εξεγέρσεις και τις συγκρούσεις του 14ουαιώνα στον ευρωπαϊκό αστικό χώρο (κύρια σε αυτοδιοικούμενες πόλεις της Β. Ιταλίας και Φλάνδρα), ήλθε να δικαιώσει αυτήν την ερμηνεία του Μακιαβέλλι και να καταδείξει ότι το βασικό αίτημα των από κάτω πέρα από την οικονομική τους βελτίωση ήταν η είσοδό τους στην πολιτική κοινωνία.
Αυτός ο μακιαβελικός δημοκρατισμός δεν έχει την οντολογία της αστικής δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού του 17ου-19ου αιώνα, η οποία βασίζεται στην αντιπροσώπευση και στην διάκριση πολιτικής και ιδιωτικής κοινωνίας. Είναι ένας δημοκρατισμός, ο οποίος ταιριάζει πιο πολύ στους από κάτω, με τον ίδιο τρόπο που ταιριάζει πιο πολύ στους από κάτω ο δημοκρατισμός του Σπινόζα.
Αυτού του είδους ο δημοκρατισμός θα αναδειχθεί με εμφατικό τρόπο μέσα στο καμίνι και τον επαναστατικό πειραματισμό των Αγγλικών Εμφυλίων Πολέμων του 17ου αιώνα μέσα από τις τάξεις του New Model Army, με βασικό φορέα την παράταξη των απλών στρατιωτών, τους Levellers, με κορυφαίο σκηνικό τα λεγόμενα PutneyDebates. Οι άγγλοι φτωχοί επαναστάτες θα προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα αποσυνδέοντας κατά τη διάρκεια τωνPutney Debates στην αντιπαράθεσή τους με τους αξιωματικούς, το ζήτημα του εκλογικού δικαιώματος από την κατοχή ιδιοκτησίας, προαναγγέλλοντας σχεδόν με αυτόν τον τρόπο το αίτημα, το οποίο θα θέσει με άφταστη ενάργεια ο Μαρξ στο «Εβραϊκό Ζήτημα».
Έκτοτε θα κυλήσει πολύ νερό, ή καλύτερα πολύ αίμα στο μύλο της ιστορικής κίνησης, ούτως ώστε να φτάσουμε στην Κομμούνα του Παρισιού και στον Οκτώβρη του ’17. Ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι θεωρητικοποιώντας την ιστορική εμπειρία της Κομμούνας υπό το πρίσμα της σοβιετικής επαναστατικής εξουσίας θα σφυρηλατήσουν έναν ιστορικό δημοκρατισμό νέου τύπου-έναν εργατικό επαναστατικό δημοκρατισμό, του οποίου τα πολιτικοθεσμικά του θεμέλια βασίζονται στη συγχώνευση της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας και στη συγκρότηση ενός ενιαίου εργαζόμενου σώματος και στις αρχές της λογοδοσίας, της αιρετότητας και της ανακλητότητας. Ο αμιγώς όμως επαναστατικός χαρακτήρας αυτού του προλεταριακού δημοκρατισμού έγκειται στη δυναμική της απονέκρωσής του, την οποία εμπεριέχει οντολογικά, στην κατεύθυνση της εμπέδωσης τηςαυτοδιεύθυνσης των άμεσων παραγωγών, την οποία εξήγειλλε ο Μαρξ στην «Κριτική στο Πρόγραμμα της Γκότα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου