Ας ιδιωτικοποιηθούν τα πάντα, ας ιδιωτικοποιηθεί η θάλασσα και ο ουρανός, ας ιδιωτικοποιηθεί το νερό και ο αέρας, ας ιδιωτικοποιηθεί η Δικαιοσύνη και ο Νόμος, ας ιδιωτικοποιηθεί και το περαστικό σύννεφο, ας ιδιωτικοποιηθεί το όνειρο, ειδικά στην περίπτωση που γίνεται την ημέρα και με τα μάτια ανοιχτά. Και σαν κορωνίδα όλων των ιδιωτικοποιήσεων, ιδιωτικοποιήστε τα Κράτη, παραδώστε επιτέλους την εκμετάλλευση υμών των ιδίων σε εταιρίες του ιδιωτικού τομέα με διεθνή διαγωνισμό. Διότι εκεί ακριβώς βρίσκεται η σωτηρία του κόσμου… Και μια και μπήκατε στον κόπο, ιδιωτικοποιήστε στο φινάλε και την πουτάνα την μάνα που σας γέννησε.
Ζοζέ Σαραμάγκου
Ζοζέ Σαραμάγκου
31.5.12
Ντεμοντέ συνθήματα σε επαναδιαπραγμάτευση
Ή με το Κεφάλαιο ή με τους Εργάτες -- ή με το ένα Κεφάλαιο ή με το άλλο Κεφάλαιο
ή με το Φασισμό ή με τους Εργάτες -- ή με το Φασισμό ή με τον Καπιταλισμό
ή με τους Κομμουνιστές ή με την αντίδραση -- ή με τους αστούς ή με τους δημοκράτες
ή Εμείς ή Αυτοί -- ή αυτοδυναμία ή μ΄αυτούς
Χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά - εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά -- Χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά -εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά
ή με το Φασισμό ή με τους Εργάτες -- ή με το Φασισμό ή με τον Καπιταλισμό
ή με τους Κομμουνιστές ή με την αντίδραση -- ή με τους αστούς ή με τους δημοκράτες
ή Εμείς ή Αυτοί -- ή αυτοδυναμία ή μ΄αυτούς
Χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά - εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά -- Χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά -
Οι αστοί είναι αστοί για το χατήρι της εργατικής τάξης
τι μας θύμισε το Dies brumalis
«Ο ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΣ Ή ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ (εμείς το λέμε radical left Karolos,eimaste anoixtoi stis erminies)
Ένα μέρος της αστικής τάξης ζητάει να γιάνει την κοινωνική αρρώστεια με σκοπό να σταθεροποιήσει την αστική κοινωνία.
Σαυτή την κατηγορία ανήκουν οι οικονομιστές, οι φιλάνθρωποι, οι ανθρωπιστές, οι άνθρωποι που απασχολούνται να καλυτερέψουν τη μοίρα της εργατικής τάξης, οι οργανωτές της αγαθοεργίας, οι προστάτες των ζώων, αυτοί που ιδρύουν εταιρίες για την εγκράτεια, με μια λέξη οι κάθε λογής μεταρρυθμιστές σαλονιού. Και φτάσαν να επεξεργαστούν πλέρια συτήματα αυτού του αστικού σοσιαλισμού.
Ας αναφέρουμε για παράδειγμα τη «φιλοσοφία της αθλιότητας» του Προυντόν
Οι αστοί σοσιαλιστές θέλουν τις συνθήκες ζωής στη σύγχρονη κοινωνία χωρίς τους αγώνες και τους κινδύνους που μοιραία βγαίνουν απαυτή. Θέλουν τη σημερινή κοινωνία, αλλά καθαρισμένη από τα στοιχεία που την επαναστατούν και τη διαλύουν. Θέλουν την αστική τάξη χωρίς το προλεταριάτο. Η αστική τάξη, με το δίκηο της, παρουσιάζει τον κόσμο όπου κυριαρχεί, σαν το καλύτερο κόσμο. Ο αστικός σοσιαλισμός επεξεργάζεται αυτήν την παρηγορητική εικόνα σένα μισό η ολοκληρωμένο σύστημα. Όταν παροτρύνει το προλεταριάτο να πραγματοποιήσει τα συστήματά του και να μπει στη νέα Ιερουσαλήμ, δεν κάνει άλλο τίποτα στο βάθος παρά να το προσκαλεί, να διατηρήσει τη σημερινή κοινωνία, αλλά να απαλλαχτεί από τις εχθρικές αντιλήψεις που έχει γιαυτή την κοινωνία.
Μια άλλη μορφή σοσιαλισμού, λιγότερο συστηματική, αλλά πιο πραχτική, δοκίμασε να αποτρέψει τους εργάτες από κάθε επαναστατικό κίνημα, δείχνοντας τους πως δεν ήταν τούτη ή εκείνη η πολιτική μεταβολή που θα τους ωφελούσε, αλλά μόνο μια μεταβολή στις σχέσεις της υλικής ζωής, στις οικονομικές σχέσεις. Σημειώστε πως με την μεταβολή της υλικής ζωής ο σοσιαλισμός αυτός δεν εννοεί καθόλου την κατάργηση του αστικού καθεστώτος παραγωγής, που μόνο με επανάσταση είναι δυνατή, αλλά μονάχα την πραγματοποίηση διοικητικών μεταρρυθμίσεων πάνω στην ίδια τη βάση αυτού του αστικού καθεστώτος παραγωγής.
Οι μεταρυθμίσεις αυτές, συνεπούμενα, δε θίγουν τις σχέσεις του κεφαλαίου και της μισθωτής δουλειάς αλλά μονάχα, το πολύ πολύ, ελαττώνουν για την αστική τάξη τα έξοδα της κυβέρνησής της και της απλοποιούν την κρατική διαχείριση.
Ο αστικός σοσιαλισμός τότε μόνο παίρνει την άξιά του έκφραση όταν καταντάει μια απλή μορφή ρητορισμού.
Ελεύθερο εμπόριο σε όφελος της εργατικής τάξης! Προστατευτικοί δασμοί σε όφελος της εργατικής τάξης! Φυλακές με κελιά σε όφελος της εργατικής τάξης! Να τι είναι η τελευταία λέξη του αστικού σοσιαλισμού, η μόνη που την έχει πει στα σοβαρά. Γιατί ο αστικός σοσιαλισμός επιμένει απόλυτα σε τούτη δα τη διαβεβαίωση πως οι αστοί είναι αστοί για το χατήρι της εργατικής τάξης.»
Κ. Μάρξ-Φ. Ενγκελς : «Μανιφέστο του κομμουνιστικού κόμματος»
(Μετάφραση Μ.Π, Ιούνης 1948)
30.5.12
Ο ιστορικός ρόλος του Ευρωπαϊκού Κλεπτοβουλίου στην αντικομμουνιστική προπαγάνδα καλά κρατεί!
Legal Settlement of Communist Crimes
International Conference
5 June, 2012
European Parliament, Brussels
Under the auspices of Ms Sandra Kalniete (LV), Mr László Tökés (RO), Mr Tunne Kelam (EE),
Mr Milan Zver (SI), Mr Vytautas Landsbergis (LT), Mr György Schöpflin (HU),
Mr József Szájer (HU), Mr Paweł Robert Kowal (PL), Ms Monica Luisa Macovei (RO),
Mr Olle Schmidt (SE), Ms Anna Ibrisagic (SE), Ms Radvilė Morkūnaitė (LT),
Mr Marek Migalski (PL), Mr Konrad Szymanski (PL),
Members of the European Parliament,
and
Mr Hans-Gert Pöttering (DE) and Mr Jerzy Buzek (PL),
former Presidents of the European Parliament
Mr Milan Zver (SI), Mr Vytautas Landsbergis (LT), Mr György Schöpflin (HU),
Mr József Szájer (HU), Mr Paweł Robert Kowal (PL), Ms Monica Luisa Macovei (RO),
Mr Olle Schmidt (SE), Ms Anna Ibrisagic (SE), Ms Radvilė Morkūnaitė (LT),
Mr Marek Migalski (PL), Mr Konrad Szymanski (PL),
Members of the European Parliament,
and
Mr Hans-Gert Pöttering (DE) and Mr Jerzy Buzek (PL),
former Presidents of the European Parliament
5 June, 2012
European Parliament, Brussels
Room PHS 7 C 50
(Please note – programme may be subject to changes)
8.30
Welcome
Welcome
8.35
Greetings
Greetings
Opening speech
9.00 – 10.30Crimes of Communism – why does Europe need to do more?
(The moral and legal obligation to provide international legal settlement for the Communist crimes)Chair: Sandra Kalniete, MEP, Chairwoman, Reconciliation of European Histories group (LV)
(The moral and legal obligation to provide international legal settlement for the Communist crimes)Chair: Sandra Kalniete, MEP, Chairwoman, Reconciliation of European Histories group (LV)
- Communism and its crimes – overcoming history dialectics – Dr. Ján Čarnogurský, former Prime Minister of Slovakia (SK)
- Communist crimes without statutory limitations - Dr. Martin Alm, Department of history, Aarhus University (DK)
- Prosecuting Communist crimes – Polish experience – Dr. Łukasz Kamiński, President, Institute of National Remembrance (PL)
- Legal and political constraints in prosecuting the Communist crimes in Romania – Raluca Grosescu, Institute for the Investigation of Communist Crimes and the Memory of the Romanian Exile (RO)
- Initiative ”Declaration 2012“ – Dr. Zdeněk Boháč (90), leader of the initiative (CZ)
10.30-11.00 coffee break
11.00-12.30Cases with European-wide relevance
(Crimes against humanity committed under the Communist regimes transcending national borders)Chair: György Schöpflin, MEP (HU)
(Crimes against humanity committed under the Communist regimes transcending national borders)Chair: György Schöpflin, MEP (HU)
- The Berlin Wall shootings as a precedent – Prof. Egils Levits, judge at the ECJ (LV)
- Killings along the Iron Curtain – Miroslav Lehký, Ján Langoš Foundation (SK)
- Forced assimilation of the Turkish minority in Bulgaria in the 1980s – Vasil Kadrinov, Faculty of Philosophy, St. Kliment Ohridski University, Sofia (BG)
- Mass deportations of civilians and their qualification under international law – Prof. Lauri Mälksoo, University of Tartu (EE)
- Mass killings, torture, mass graves in the EU – Dr. Jernej Letnar Černič, European Faculty of Law (Sl)
12.30 – 14.00 lunch
14.00-15.30International justice for the Communist crimes
(What could the new institution of international justice look like?)Chair: Tunne Kelam, MEP (EE)
(What could the new institution of international justice look like?)Chair: Tunne Kelam, MEP (EE)
- Transnational reinforcement of the prosecution of international crimes– Prof. Dr. Dr. h. c. mult. Albin Eser, Director Emeritus at the Max Planck Institute for Foreign and International Criminal Law, Freiburg, former Judge at the ICTY (DE)
- Considerations on jurisdictional aspects of the International Criminal Court – Renata Vaišvilienė, LLM, Faculty of Law, Vilnius University (LT)
- Coming to terms with communist crimes in the EU framework – dawn of a new court? – Prof. Frank Meyer, Institute of Law , University of Zürich (CH)
- Seeking justice for international crimes abroad: the use of universal jurisdiction – Juergen Schurr, LLM, REDRESS (UK)
15.30-16.00 coffee break
16.00-17.30The next steps toward international justice – panel discussion
(What is needed to establish the new institution of justice? Which political steps to take?)
Chair: Göran Lindblad, President, Platform of European Memory and Conscience (SE)
(What is needed to establish the new institution of justice? Which political steps to take?)
Chair: Göran Lindblad, President, Platform of European Memory and Conscience (SE)
- Members of the European Parliament
- Prof. Jan Rydel, Chair of the Steering committee, European Network Remembrance and Solidarity (PL)
- Dr. Gabriel Toggenburg , LLM, Programme Manager – Legal research, equality and citizens’ rights department, Fundamental Rights Agency (AT)
- Vincent Depaigne, JUST. C.1: Fundamental rights and rights of the child, Directorate General Justice, European Commission (BE)
- Matevž Pezdirc , LLM, Secretariat to the Network for investigation and prosecution of genocide, crimes against humanity and war crimes (NL)
17.30
Closing remarks
Dr. Hans-Gert Pöttering, MEP (DE) and Prof. Jerzy Buzek, MEP (PL), former Presidents of the European Parliament
Closing remarks
Dr. Hans-Gert Pöttering, MEP (DE) and Prof. Jerzy Buzek, MEP (PL), former Presidents of the European Parliament
17.40-18.00
Press Doorstep and Reception hosted by László Tökés, MEP (RO) and Milan Zver, MEP (SI)
Press Doorstep and Reception hosted by László Tökés, MEP (RO) and Milan Zver, MEP (SI)
29.5.12
Όλα με όσα διαφωνώ σε ένα άρθρο του Γ. Μηλιού
Δεν νομίζω πως έχω ξαναδιαβάσει άρθρο με τόσες μαζεμένες ανακρίβειες και ψέμματα!
Είναι ηλίου φαεινότερο, πως γίνεται μια συντονισμένη ευρωπαικά είτε και διεθνώς προσπάθεια διάσωσης του καπιταλισμού και πως όχημα για αυτή τη διάσωση δεν είναι παρά η λεγόμενη αριστερή-μαρξιστική διανόηση της λεγόμενης ριζοσπαστικής αριστεράς.
Όπλο σ΄αυτή την προσπάθεια είναι η κατασκευή θεωρίας με το πρόσημο της μαρξιστικής ανανεωτικής σχολής και η διαστρεβλωση τόσο της οικονομικής θεωρίας του Μαρξ όσο και των θέσεων της κομμουνιστικής αριστεράς.
Από κοντά και οι "κριτικές στην αριστερή πλευρά που κοιμόμαστε"...μαξιλαράκι σ΄αυτή τη συντονισμένη προσπάθεια διάσωσης του καπιταλισμού. Να σας ευχηθούμε καλή ενότητα!
Τελικά...πόση υπεραξία παράγει το σύστημα στο όνομα της αλλαγής πλεύσης από τον υποτιθέμενο "καθεστωτικό κομμουνιστικό μεταρρυθμισμό"(το πως δεν ξέρασα να μην με ρωτάτε!) είναι το μόνο ερώτημα που δεν απάντησε ακόμα η ιστορία...
Αγαπητέ Κάρολε, αλήθεια λυπάμαι....'έσπειρες δράκους και θέρισες τόση ξεφτίλα...
Δεν είναι ζήτημα πια μιας ταξικής θέσης μόνο...είναι και ζήτημα ελάχιστης νοητικής αξιοπρέπειας.
Καλή καριέρα να ευχηθώ στον αγαπητό κύριο Γιάννη Μηλιό στο Υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδας καθώς και καλά ξεμπερδέματα στο ακελ όπου προσπαθεί να τρυπώσει καθώς και στην ριζοσπαστική αριστερα κύπρου για λόγους που θεωρώ περιττό να αναπτύξω.
Δέφτερη Ανάγνωση
Η Δέφτερη Ανάγνωση απέκτησε το δικό της σάιτ. Εδώ:
Δέφτερη Ανάγνωση
Εναλλακτική Πληροφόρηση
Online εβδομαδιαίο Κυπριακό Περιοδικό
Ήρθε και η δική μας σειρά...
Κουράγιο μικροκόρη μας
Που μας εγίνης μάνα
Ύμνος και Θρήνος της Ζωής
Κι Ανάστασης Τραμπάλα
και το ιστορικό από το δικηγορικό γραφείο Τάσσου Παπαδόπουλου και Υιού στον μηχανισμό στήριξης...με την ευγενική χορηγεία της Δ(λ)έφτερης Ανάγνωσης.
[3] «Συγκρότημα Τράπεζας Κύπρου -
Οικονομικές Καταστάσεις για το έτος που έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2005»
Που μας εγίνης μάνα
Ύμνος και Θρήνος της Ζωής
Κι Ανάστασης Τραμπάλα
και το ιστορικό από το δικηγορικό γραφείο Τάσσου Παπαδόπουλου και Υιού στον μηχανισμό στήριξης...με την ευγενική χορηγεία της Δ(λ)έφτερης Ανάγνωσης.
Η διάσωση της Λαϊκής και το σκάνδαλο της διαπλοκής στις Τράπεζες:
δικηγορικά γραφεία και διαπλοκή με την πολιτική
Το πιο
χαρακτηριστικό σχόλιο για το σχέδιο διάσωσης της Λαϊκής, το είχε η Καθημερινή
στις 20/5 στην σελίδα 2: κάτω από μια φωτογραφία του Ν. Παπαδόπουλου έγραφε: «Συνεχίζοντας την παράδοση του οικογενειακού
Οίκου της Strakka, ο Πρίγκιπας έσωσε τη Λαϊκή
Τράπεζα. Δικηγόρος της γαρ. Conflict? No, business as usual.»
Το ενδιαφέρον
είναι ότι έστω και με χιουμοριστικό τρόπο ο σαρκασμός για τον Ν. Παπαδόπουλο ως
σύμβολο της διαπλοκής της πολιτικής και την οικονομική ελίτ, αρχίζει να
διαχέεται και στα ΜΜΕ. Η τηλεοπτική εικόνα του Ν. Παπαδόπουλου, άλλωστε, να
προσπαθεί να εξηγήσει στην Βουλή τα διάφορα στοιχεία του νομοσχεδίου, έδειχνε
ένα άτομο που προσπαθούσε να πείσει εναγωνίως για την αναγκαιότητα να περάσει
ένα νομοσχέδιο – χωρίς να διερωτάται σε αυτή
την περίπτωση για το «σπάταλο κράτος» και χωρίς να απορεί «για αυτή τη κυβέρνηση».
Και μετά, βέβαια, ζητούσε έρευνα, γενικώς, χωρίς να αναφέρεται σε όσους ζουν πλουσιοπάροχα από τον τραπεζιτικό τομέα – όπως ο
ίδιος και οικογένεια του. Όταν ένας πολίτης χρωστά στη Λαϊκή τράπεζα, οι
δικηγόροι της φροντίζουν να τον πάρουν δικαστήριο, να τον υποχρεώσουν να
πληρώσει τις αγωγές και αν δεν μπορεί να αντεπεξέλθει να του κατάσχουν
περιουσιακά στοιχεία. Όταν, όμως, η τράπεζα χρωστά και δεν μπορεί να
αντεπεξέλθει οι δικηγόροι – πολιτικοί που την εκπροσωπούν στην βουλή, θα
προσπαθήσουν να καλύψουν το σκάνδαλο, να το παρουσιάσουν ως περίπου
«αναμενόμενο» στα πλαίσια της οικονομίας – και αν το σκάνδαλο είναι κραυγαλέο,
θα προσπαθήσουν να μετατοπίσουν/φορτώσουν τις ευθύνες σε άλλους. Οι δικηγόροι –
πολιτικοί, με αυτήν την έννοια, αποτελούν το πιο χαρακτηριστικό κομβικό σημείο
μιας ευρύτερης διαπλοκής. Ξεκινώντας από τα διπλά - από την βουλή και τις
τράπεζες - εισοδήματα των δικηγόρων και την διαπλοκή των συμφερόντων και των
κινήτρων τους, όταν εμπλέκονται, ταυτόχρονα, τόσο στην πολιτική, ως εκλελεγμενοι
λειτουργοί του δημόσιου, όσο και στην δικηγορική ως υπηρέτες των συμφερόντων
των τραπεζών εργοδοτών τους. Διότι ένας δικηγόρος εισπράττει λ.χ. εισοδήματα,
μέσω των αγωγών και από τους πελάτες και εγγυητές της Τράπεζας, ενώ από την
άλλη πρέπει, υποτίθεται να τους προστατεύει ως νομοθέτης από μια δυσμενή
κατάσταση στην οποία - όχι τυχαία - κανένας δεν τολμά να βάλει σε τάξη – όπως
λ.χ. στην υπερχρέωση επιτοκίου 13% για
καθυστερημένα δάνεια ή για αυθαίρετες και παράνομες
παρεμβάσεις στους λογαριασμούς των εγγυητών από τις τράπεζες.
Σύντομο ιστορικό: από τους τοκογλύφους στην
διεθνή επέκταση των τραπεζών
Ας δούμε, λοιπόν,
το ιστορικό που οδήγησε από την μια σε ότι ο υπουργός οικονομικών, περίγραψε ως
στιγμή ευθύνης και αλληλεγγύης, αλλά και η οποία αποκάλυπτε, από την άλλη, μια
στιγμή κατάρρευσης για ένα πάλαι ποτέ κολοσσό του κυπριακού τραπεζιτικού
συστήματος, τη Λαϊκή τράπεζα.
Η πρώτη μορφή
του τραπεζιτικού τομέα, η οποία εμφανίστηκε στην Κύπρο την αποικιακή περίοδο,
ήταν οι τοκογλύφοι των αρχών του 20ου αιώνα, οι οποίοι οδήγησαν με
την πρακτική τους σε ένα κοινωνικό αναβρασμό που ανάγκασε ακόμα και την
αποικιακή διοίκηση να πάρει μέτρα. Και μέχρι το 1931, οι τοκογλύφοι μαζί με
τους δικηγόρους ήταν και οι πολιτικάντηδες της τότε εποχής. Το σύγχρονο τραπεζιτικό
σύστημα, το οποίο λειτούργησε μετά την ανεξαρτησία, ήταν μέχρι την δεκαετία του
1990 συγκρατημένο και εστιασμένο στην εσωτερική αγορά, όπου η παρουσία του
συνεργατικού κινήματος λειτουργούσε και ως συγκριτικό αντίβαρο. Το άνοιγμα του
τραπεζιτικού τομέα στο εξωτερικό, την δεκαετία του ’90, οδήγησε στην απότομη
αύξηση των κερδών, αλλά αναπόφευκτα και στη διόγκωση, τόσο του τραπεζιτικού
τομέα, όσο και των διαπλοκών πολιτικών και οικονομικών παραγόντων με κομβικό
σημείο τα δικηγορικά γραφεία. Τα πιο γνωστά επεισόδια εκείνης της δεκαετίας
ήταν από την μια η εμπλοκή του δικηγορικού γραφείου του Τάσσου Παπαδόπουλου - μεγαλοδικηγόρου
και μεγαλοπαράγοντα της πολιτικής - στην υπόθεση των «γιουγκοσλαβικών
κεφαλαίων» και η εμπλοκή των τραπεζών στην καλλιέργεια της φούσκας του
χρηματιστηρίου του 1999. Αν η υπόθεση των γιουγκοσλαβικών κεφαλαίων αφορούσε
την δημιουργία υπόγειων/under the table
μηχανισμών, ανάμεσα στην πολιτική ελίτ και το τραπεζιτικό σύστημα, η φούσκα
τους χρηματιστηρίου ήταν η πρώτη φορά από την δεκαετία του 1920, που το
χρηματιστικό κεφαλαίο έκανε μια ξεκάθαρη απόπειρα αρπακτικής απόσπασης
κεφαλαίων από την κοινωνία, μέσα από μηχανισμούς παραπλάνησης και χειραγώγησης.
Οι τράπεζες, χωρίς να υπόκεινται σε ουσιαστικό έλεγχο, συνέχισαν να
κερδοσκοπούν και στα μέσα της δεκαετίας του 2000-10 δημιούργησαν μια νέα φούσκα
στα ακίνητα, όπως παρατήρησε και ο Π. Χαραλάμπους του οικονομικού
Φιλελευθέρου. Στο τέλος της δεκαετίας, η κερδοσκοπία στα ελληνικά ομόλογα τις
οδήγησε στα πρόθυρα χρεοκοπίας – και σε αναζήτηση κρατικής στήριξης. Και, όπως
θα δούμε, προσπάθησαν το 2011, να αποφύγουν την ευθύνη συμμετέχοντας, μαζί με
τα δίκτυα των δικηγόρων πολιτικών που εργοδοτούν,
σε μια προσπάθεια μετατόπισης της ευθύνης στο δημόσιο για την κρίση που
προκάλεσαν οι ίδιοι.
Το δικηγορικό γραφείο Τ. Παπαδόπουλου και η
Λαϊκή
Ας δούμε, όμως,
λίγο πιο αναλυτικά την υπόθεση των γιουγκοσλαβικών κεφαλαίων, στην οποία
εμπλέκονται πιο άμεσα και οι σημερινοί διαπλεκομενοι – η Λαϊκή και το
δικηγορικό γραφείο του Τ. Παπαδόπουλου. Οι Financial Times, ως θεματοφύλακας του δυτικού εμπάργκο, αλλά και των ανάλογων
συμφερόντων, είχαν επιτεθεί στο
δικηγορικό γραφείο του Τάσσου Παπαδόπουλου ως το μηχανισμό που οργάνωνε, κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του
1990, την παράκαμψη του εμπάρκο ενάντια στην
Νέα Γιουγκοσλαβία. Η Τράπεζα με την οποία οργάνωνε το δικηγορικό γραφείο τις
παρακάμψεις και τις under the table
συμφωνίες ήταν η Λαϊκή. Σε δική που είχε γίνει το 2007, μετά από προσφυγή του
δικηγορικού γραφείου του Παπαδόπουλου, η εφημερίδα είχε προσκομίσει στοιχεία
που έδειχναν ότι οι μετακινήσεις χρημάτων, γίνονταν μέσω Λαϊκής. Η Λαϊκή ήταν
τότε μια τράπεζα που ανοιγόταν στο εξωτερικό και η διαπλοκή της με το
δικηγορικό γραφείο Παπαδόπουλου, της έδινε την δυνατότητα να έχει ισχυρή
εσωτερική πολιτική κάλυψη. Με το αζημίωτο βέβαια.
Η διαπλοκή του
γραφείου του Τ. Παπαδόπουλου με την Λαϊκή έφτασε σε τέτοιο σημείο που το 2006,
ενώ ο Τ. Παπαδόπουλος ήταν πια Πρόεδρος της δημοκρατίας, η Λαϊκή κατέγραφε στην
ίδια σελίδα με το διοικητικό της συμβούλιο το δικηγορικό του γραφείο, το οποίο
της παρείχε «νομικές υπηρεσίες»[1]. Η
δημόσια καταγραφή, της διασύνδεσης του δικηγορικού γραφείου του Προέδρου με μια
τράπεζα, ήταν από μόνη της ένα μικρό σκάνδαλο διαπλοκής, το οποίο πέρασε και
αυτό στα απαρατήρητα του κυπριακού άβατου: της διαπλοκής ΜΜΕ, τραπεζών και
γραφείων μεγαλοδικηγόρων. Και αξίζει, βέβαια, να αναφερθεί ότι τότε επικεφαλής της Λαϊκής ήταν, ήδη, ο Α. Βγενόπουλος,
τον οποίον σήμερα οι ιθύνοντες της τράπεζας, αλλά και του δικηγορικού γραφείου
καμώνονται ότι δεν ξέρουν.
2005-07: Μια σειρά σκανδάλων και δημοσίων συζητήσεων
αλλάζουν την βιτρίνα
Τον ίδιο χρόνο,
ξέσπασε ένα άλλο, αποκαλυπτικό, σκάνδαλο, το οποίο αφορούσε τον άλλο
μεγαλοδικηγόρο της διαπλοκής τον Π. Πολυβίου: Η Κεντρική Τράπεζα ζήτησε να γίνει
έρευνα για την διαπλοκή, όσον αφορά στη θέση του Πολυβίου ως δικηγόρου και ως μέλους
του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας Κύπρου. Και έθεσε θέμα απολαβών. Ήταν σαφές ότι η
εσωτερική διαπλοκή οικογενειών και κυκλωμάτων, ανάμεσα σε τράπεζες και δικηγορικά
γραφεία άρχισε να απασχολεί και την Ε.Ε..
Όταν η Τράπεζα Κύπρου προσπάθησε να παρουσιάσει τον Πολυβίου ως απλώς ένα
ακόμα δικηγόρο της, η Κεντρική Τράπεζα της ζήτησε, για λόγους διαφάνειας, να
«δώσει στη δημοσιότητα τις συνολικές απολαβές του εν λόγω γραφείου και για τα
προηγούμενα πέντε τουλάχιστον χρόνια..». Και πρόσθεσε: «Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου θεωρεί σημαντικό να τονίσει ότι η
υποχρέωση της τράπεζας Κύπρου και των άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να
παρέχουν πλήρη στοιχεία για όλες τις συναλλαγές των διοικητικών συμβουλών
υπαγορεύεται από τον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης και τα Διεθνή λογιστικά
πρότυπα..»[2]
Έτσι, οι
κυπριακές τράπεζες έπρεπε, λόγω εξωτερικής πίεσης, να βάλουν σε κάποια τάξη,
τουλάχιστον, την «εσωτερική νομή εξουσίας» και την «οικογενειοκρατία», όπως
άφηνε νοηθεί η Κεντρική. Τον επόμενο χρόνο, μια σειρά υποθέσεις οδήγησαν σε μια πιο προσεκτική στάση των δικηγορικών γραφείων
– τουλάχιστον σταμάτησαν να δηλώνουν τόσο έντονα την διαπλοκή τους, είτε με την
κατοχή διπλών θέσεων, είτε με την δημόσια καταγραφή της διαπλοκής τους. Κατ’
αρχήν ήταν η δίκη του δικηγορικού γραφείου του Τάσσου με τους Financial Times, ενώ ταυτόχρονα,
ξέσπασε και ένα σκάνδαλο για την διαπλοκή του δικηγορικού γραφείου του Τ.
Παπαδόπουλου - με επίκεντρο του σκανδάλου τον Ν. Παπαδόπουλο - με την
προσπάθεια ευνοϊκής κατακύρωσης προσφορών για την δημιουργία πλωτής μονάδας αποθήκευσης
και αποϋγροποιησης φυσικού αερίου. Σε εκείνο το κλίμα, άρχισαν να τίθενται και
ερωτήματα και για την εμπλοκή του δικηγορικού γραφείου σε προσφορές
στρατιωτικού εξοπλισμού για την εθνική φρουρά.
Μπροστά σε αυτές
τις πιέσεις και τις δημόσιες συζητήσεις, έγιναν κάποιες διακοσμητικές αλλαγές,
αλλά το καθεστώς παρέμεινε το ίδιο. Σε μερικά σημεία, μάλιστα, έγινε και
χειρότερο με την στάση του νέου Διοικητή, του Α. Ορφανίδη, να συμπεριφέρεται
και ο ίδιος ευνοιοκρατικά απέναντι στην οικογένεια Παπαδοπουλου και τα
οικονομικό-πολιτικά της συμφέροντα. Και συμμετείχε άμεσα την περίοδο 2009-2011
στην προσπάθεια συγκάλυψης του μεγάλου σκανδάλου των ελληνικών ομολόγων.
Και οι τράπεζες συνεχίζουν με απόλυτο
έλεγχο πια του θεσμικού πλαισίου: Το σκάνδαλο των ελληνικών ομολόγων 2009-2011
Το σκάνδαλο των
τραπεζών αξιώνει την καταγωγή του από το 2009, όταν μερίδα των ΜΜΕ και της αντιπολίτευσης άρχισαν μια εκστρατεία
για παραχώρηση χαμηλότοκων χρεογράφων στις τράπεζες – το λόμπι των τραπεζών,
δηλαδή, επέβαλε την θέληση του, μέσα από μια συντονισμένη εκστρατεία που
περιλάμβανε βουλευτές διαφόρων κομμάτων, ΜΜΕ και τον διοικητή της κεντρικής.
Ήταν μια καλά συντονισμένη και επιτυχημένη εκστρατεία, την οποία η υπόλοιπη
κοινωνία δεν είχε κατανοήσει, ούτε είχε μέχρι τότε ανάλογες εμπειρίες. Όταν
τελικά, ο υπουργός οικονομικών υποχώρησε, στο όνομα της «εθνικής ενότητας»,
τόσο τα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών, όσο και ο τότε διοικητής της
κεντρικής αρνήθηκαν να τηρήσουν την υπόσχεση τους για διοχέτευση των δανείων
στο εσωτερικό – ως χαμηλοτοκα δάνεια σε επιχειρήσεις.
Το 2009, μετά
την εκλογή της μέχρι τότε επικεφαλής της επιτροπής οικονομικών της βουλής, Α. Παπαδοπούλου
στο ευρωκοινοβούλιο, τη θέση της ανέλαβε ο Ν. Παπαδόπουλος, του δικηγορικού
γραφείου με τις ιστορικές σχέσεις με τις τράπεζες και ιδιαίτερα την Λαϊκή. Έτσι,
η διαπλοκή έγινε πια θεσμική και για πρώτη φορά, ο τραπεζιτικός τομέας, όχι
μόνο δεν ελεγχόταν κάπως έστω από την Κεντρική, αλλά έγινε όργανο του και η
επιτροπή οικονομικών της βουλής μέσα από την χειραγώγηση της θεαματικής
παρουσίασης των ζητημάτων από το δικηγόρο-βουλευτή
Ν. Παπαδόπουλο.
Όταν στις αρχές
του 2011, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας σε συνέντευξη τύπου έθεσε το θέμα του
κινδύνου από τα ελληνικά ομόλογα και το ζήτημα της αθέτησης της υπόσχεσης για
επένδυση των χρημάτων που αντλήθηκαν από τα χρεόγραφα του 2009 στην κυπριακή
αγορά, έγινε στόχος επίθεσης, η έμφαση μετατοπίστηκε και το θέμα λογοκρίθηκε
στα ΜΜΕ. Έτσι ακόμα και τότε, το ζήτημα των ελληνικών ομολόγων, δεν συζητήθηκε
δημόσια, ενώ ο διοικητής της κεντρικής και ο Ν. Παπαδόπουλος ως δικηγόρος της
Λαϊκής στην επιτροπή οικονομικών της βουλής, συνέχιζαν να επιτίθενται μέχρι και
στα επίσημα στοιχεία του κράτους, για να μην εστιαστεί η προσοχή στο
διογκούμενο, κάτω από την επιφάνεια, ζήτημα των ελληνικών ομολόγων. Εκείνη η
επίθεση δεν ήταν απλώς αντιπολιτευτική - ο Ν. Παπαδόπουλος ήταν μέλος σε
συγκυβερνών κόμμα, το ΔΗΚΟ – είχε ως απώτερο στόχο τη μετατόπιση της ευθύνης
για την επερχόμενη κρίση. Οι επιθέσεις έφτασαν στο σημείο, σύμφωνα με μαρτυρίες
τόσο του τέως υπουργού οικονομικών όσο και άλλων παραγόντων, να προσπαθούν να
αποθαρρύνουν τις τράπεζες από το να αγοράζουν κυπριακά ομόλογα. Είναι δύσκολο
να μην δει κανείς, κοιτάζοντας προς τα πίσω, μια σχεδόν οργανωμένη προσπάθεια
να βυθιστεί η οικονομία σε μια συνολική κρίση, έτσι ώστε η κρίση των τραπεζών
να εμφανιστεί ως απλό προϊόν, αντί ως αιτία της κρίσης. Μόνο ο ΠΑΣΕΧΑ, ο
σύνδεσμος μικροεπενδυτών, οι οποίοι ήταν ήδη θύματα των τραπεζών από το 1999,
κατάγγελλε την επένδυση στα ελληνικά ομόλογα και τους κινδύνους τους οποίους
δημιουργούσε.
Από ότι φάνηκε
τελικά, και τώρα οι καταγγελίες έρχονται και από το εσωτερικό του τραπεζιτικού
συστήματος, οι τράπεζες επένδυαν ανεξέλεγκτα σε ελληνικά ομόλογα - με στόχο
προφανώς την εύκολη και γρήγορη κερδοσκοπία μερικών στελεχών - ακόμα και το 2011, όταν άλλοι οργανισμοί,
όπως οι γερμανικές τράπεζες, τα ξεφορτώνονταν. Από ότι φαίνεται, ο διοικητής
της κεντρικής ταυτίστηκε πλήρως με την εκστρατεία της αντιπολίτευσης ενάντια
στην κυβέρνηση – και έτσι αγνοούνταν οι όποιες προειδοποιήσεις για ανάγκη
διασποράς των κίνδυνων, που γίνονταν ακόμα και από άτομα του τραπεζιτικού
συστήματος.
Το καλοκαίρι του
2011, η κατάσταση ήταν πια σαφής – οι τράπεζες ήταν πια στο χείλος το γκρεμού,
αλλά φυσικά δεν το παραδέχονταν δημόσια. Η τελευταία προσπάθεια για συγκάλυψη,
αφού απέτυχε και η προσπάθεια να δημιουργηθεί κλίμα πανικού πριν τις
βουλευτικές, ήταν η εκμετάλλευση του ατυχήματος στο Μαρί. Οι τότε υπερφίαλες
προσπάθειες ταύτισης της καταστροφής μέρους του ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού με
το 1974, είχαν ακριβώς τον ίδιο στόχο όπως και οι προσπάθειες καλλιέργειας
πανικού την άνοιξη – οι οποίες γίνονταν, μάλιστα, από τα άτομα που θα έπρεπε να
ξέρουν ότι μια οικονομία σε κρίσιμη περίοδο, το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται
είναι ο πανικός. όμως, ο στόχος ήταν και πάλι να μετατοπιστεί η κρίση από την
επερχόμενη αποκάλυψη του σκανδάλου των τραπεζών - το οποίο έχει, όντως, διαστάσεις
κρίσης όπως του 1974 για τον τομέα των εμπορικών τραπεζών - σε πρόβλημα άλλων –
της κυβέρνησης, του Προέδρου κλπ.
Η παραδοχή της κρίσης και της αποτυχίας:
2012
Τελικά στις
αρχές του 2012,
η κατάσταση άρχισε να γίνεται σαφής, καθώς οι τράπεζες ανακοίνωσαν πια τις
ζημιές τους. Ο Ορφανίδης διόρισε το Σαρρή, επικεφαλής της Λαϊκής, σε μια
ξαφνική ανακάλυψη των εξουσιών της Κεντρικής. Ήταν πια αργά, όμως. Παρά τα
αρχικά αισιόδοξα σενάρια, οι ξένοι επενδύτες δεν άργησαν να καταλάβουν ότι οι
ιδιοκτήτες της Λαϊκής ήθελαν απλώς ξένα κεφάλαια για να διατηρήσουν την εξουσία
τους. Ήδη από τις αρχές του χρόνου, σύμφωνα με τον «Φιλελεύθερο», η Λαϊκή
ζητούσε από το κράτος να την διασώσει. Η κυβέρνηση φαίνεται ότι ζήτησε από την
τράπεζα να κάμει η ίδια παραχωρήσεις για να βρει επενδυτές. Ανάλογα φαινόμενα
απροθυμίας υποχωρήσεων από τους ήδη μεγαλομετόχους και μέλη του διοικητικού
συμβουλίου, είχαν αναφερθεί και στην τράπεζα Κύπρου. Το ότι πρόσφατα, οι
επενδύτες από το Ντουμπάι άφησαν να διαρρεύσει στον τύπο ότι ενδιαφέρονταν για
ενεργότερη συμμετοχή στην Λαϊκή, αποκαλύπτει και τις εσωτερικές διαμάχες στην
τράπεζα που έχει γίνει η πέτρα του σκανδάλου. Σε κάποιο στάδιο στις αρχές του
χρόνου, η Λαϊκή φάνηκε να ποντάρει σε κινέζους επενδυτές – ειρωνικά ίσως και με
την μεσολάβηση της κυβέρνησης, την οποία οι δικηγόροι και οι βουλευτές της,
είχαν πολεμήσει τόσο έντονα τον προηγούμενο χρόνο. Ενώ
όμως η κυβέρνηση προώθησε την κινεζική επένδυση με τον όμιλο Σιακόλα, οι
επενδύσεις στην Λαϊκή φαίνεται ότι σκάλωσαν και λόγω των εσωτερικών απαιτήσεων
για διατήρηση του έλεγχου από τους νυν διοικούντες, αλλά και λόγω της ευρύτερης
αστάθειας. Η κατάσταση, σαφώς, οξύνθηκε
μετά τα αποτελέσματα των ελληνικών εκλογών τον Μάιο. Η αποτυχία δημιουργίας
κυβέρνησης και το ρεαλιστικό πια σενάριο αποχώρησης της Ελλάδας από το ευρώ -
εθελοντικά ή μη - δημιούργησαν φόβους για bank run στην Λαϊκή ή κατάρρευση των μετοχών της. Σε αυτό το πλαίσιο,
η εσπευσμένη επέμβαση της κυβέρνησης, την περασμένη εβδομάδα ήταν πια η μόνη σανίδα
σωτήριας – και για αυτό οι όροι ήταν «σκληροί». Ταυτόχρονα, βέβαια, η κυβέρνηση
δεσμεύτηκε να είναι εγγυητής – και μάλιστα για ένα συγκεκριμένο πόσο - ενώ η
τράπεζα είναι, πλέον, ανοικτή για επενδύσεις ή κινήσεις τις οποίες ήταν
απρόθυμη να κάνει πριν – όπως το να απαλλαγεί από αρκετά εξωτερικά της δίκτυα,
όπως στην Ελλάδα.
Η βουλή
συμπεριφέρθηκε μέσα στα πλαίσια των ιστορικών παραδόσεων των κυπρίων για συλλογικότητα
και αλληλεγγύη σε συνθήκες κρίσης, διότι, σαφώς, πολύ πιο έντονα από την Λαϊκή,
η σκιά που πλανιέται είναι η κρίση στην Ελλάδα. Και όπως έγραψε και ο Φιλελεύθερος την Κυριακή, το ζητούμενο τώρα, αν δεν
βρεθεί επενδυτής, είναι να εξασφαλίσει η κυβέρνηση διακρατικό δάνειο. Ειρωνικά
και πάλι, το κύκλωμα των τραπεζιτών και των δικηγορών τους στην βουλή, όχι απλά
δέχονται πια, αλλά σχεδόν εκλιπαρούν την
εισήγηση της αριστεράς για θεσμικά, διακρατικά δάνεια ενώ τα προηγούμενα χρόνια επέμεναν στην
μαγική λειτουργία των αγορών.
Η δυσφορία με
τις τράπεζες έχει αρχίσει, όμως, να απλώνεται στην κοινωνία – και αυτό δεν
έρχεται πια μόνο από την αριστερά - στο εσωτερικό της Κύπρου - αλλά και από την
Ευρώπη, όπου η κριτική είναι πια έντονη.
Τα οικονομικά της Διαπλοκής: Πόσα
πληρώνονται οι δικηγόροι των τραπεζών;
Το Σάββατο 19/5,
ο Πολίτης κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδη αναφορά στους μισθούς τους οποίους είχαν
οι υψηλόβαθμοι της Λαϊκής – και το θέμα των περικοπών των μισθών, μάλλον,
παρουσιάστηκε ως είδος αυστηρής τιμωρίας για τους υπεύθυνους. Στην αναφορά
υπήρχαν δύο άτομα - που βρίσκονται ακόμα στην ιεραρχία της Λαϊκής - οι οποίοι
είχαν εισοδήματα πάνω από 300, 000 ευρώ τον χρόνο. Αξίζει συγκριτικά να δει
κάποιος, λοιπόν, και τα εισοδήματα των σημείων διαπλοκής τραπεζών και πολιτικής
ελίτ – των δικηγόρων: λόγω των δημοσίων συζητήσεων του 2006, έχουμε και τις
αναφορές για τα εισοδήματα του μεγαλοδικηγόρου της Τράπεζας Κύπρου τότε:
Ο κ. Πόλυς Γ. Πολυβίου, μέλος του
Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρίας, είναι συνέταιρος στο Δικηγορικό Γραφείο
Χρυσαφίνης και Πολυβίου, οι οποίοι είναι οι εξωτερικοί νομικοί σύμβουλοι του
Συγκροτήματος και χειρίζονται ενώπιον των δικαστηρίων αγωγές και δικαστικές
διαδικασίες εκ μέρους του Συγκροτήματος στην Κύπρο και το εξωτερικό. Το
σύνολο των αμοιβών που καταβλήθηκαν στο γραφείο Χρυσαφίνης & Πολυβίου από
το Συγκρότημα κατά το 2005 ανήρχετο σε £402 χιλ. (2004: £365 χιλ.). Στο εν λόγω δικηγορικό γραφείο
ανατίθενται επίσης δικαστικές αγωγές και διαδικασίες κατά χρεωστών / οφειλετών
του Συγκροτήματος. Το συνολικό κόστος για τις υποθέσεις αυτές χρεώνεται στους
ίδιους τους χρεώστες / οφειλέτες.[3]
Δηλαδή, το
συγκεκριμένο δικηγορικό γραφείο έπαιρνε από τότε πολύ περισσότερα από όσα παίρνουν
αυτοί, οι οποίοι είναι υψηλόμισθοι, σήμερα, στην Λαϊκή. Το 2004, πήραν 365
χιλιάδες λίρες και το 2005, 402 χιλιάδες
λίρες [687,000 ευρώ]. Λογικά, ανάλογα ήταν και τα εισοδήματα του
γραφείου του Τ. Παπαδόπουλου. Και αξίζει, επίσης, να παρατηρηθεί ότι αυτά δεν
περιλαμβάνουν τις αγωγές – το κόστος για τις αγωγές εναντίον πολιτών που
χρωστούν στις τράπεζες, το οποίο καρπούνται και πάλι τα δικηγορικά γραφεία. Προφανώς,
εδώ βρίσκεται ένα σημαντικό σημείο συσσώρευσης κερδών και απολαβών. Και όπως
είχε τονίσει και τότε η Κεντρική, για να έχει κάποιος συνολική εικόνα πρέπει να
δει τα εισοδήματα για «τουλάχιστον 5 χρόνια» ή όπως ήρθαν τα πράγματα, ίσως και
για τα προηγούμενα δέκα χρόνια. Οι αναφορές και οι φήμες, τότε, μιλούσαν για
ετήσια εισοδήματα των δικηγορικών γραφείων 2+ εκατομμυρίων λιρών.
Λογικά, λοιπόν,
θα πρέπει η Πολιτεία να απαιτήσει και την δημοσιοποίηση των εισοδημάτων των
δικηγορικών γραφείων [ιδιαίτερα εκείνων των οποίων οι ιδιοκτήτες η λειτουργοί κατέχουν
ταυτόχρονα δημόσια αξιώματα], τα οποία εξυπηρετούν τις Τράπεζες – και να
δημοσιοποιηθούν οι διαπλοκές αυτών των γραφείων με την πολιτική. Και ο γενικός
εισαγγελέας να πάρει θέση για την νομιμότητα νομοθεσιών για τις τράπεζες, στις
οποίες συμμετέχουν οι δικηγόροι των τραπεζών.
[1] Marfin Popular
Bank 2006 Annual Report
http://www.laiki.com/web/w3sr.nsf/Lookup/ANNUAL-REPORT_ENG.pdf/$file/ANNUAL-REPORT_ENG.pdf
http://www.laiki.com/web/w3sr.nsf/Lookup/ANNUAL-REPORT_ENG.pdf/$file/ANNUAL-REPORT_ENG.pdf
[2] Κεντρική – Απάντηση στην Τράπεζα Κύπρου
[3] «Συγκρότημα Τράπεζας Κύπρου -
Οικονομικές Καταστάσεις για το έτος που έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2005»
28.5.12
Πάλη για τα δικαιώματα των εργαζομένων και των λαών
H πάλη για τα λαϊκά δικαιώματα και την πολιτική εξουσία της εργατικής τάξης με στόχο την κοινωνική πρόοδο και το σοσιαλισμό είναι μονόδρομος για τους λαούς, υπογραμμίζουν στην κοινή τους δήλωση τα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα που συμμετείχαν σε Ευρωπαϊκή Συνάντηση που έγινε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ στις Βρυξέλλες στις 11 και 12 Απριλίου με θέμα «Οι κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες στην Ευρώπη και η απάντηση των κομμουνιστών».
Ο λαός της Λιβύης να αποφασίσει
Τα 37 κόμματα από 30 χώρες, συμπεριλαμβανομένου του ΑΚΕΛ αναφέρουν ότι στη συνάντηση των Βρυξελλών, αντάλλαξαν απόψεις για τη συνεχιζόμενη βαθιά κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και αποκήρυξαν την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα κατά της Λιβύης. «Αυτός ο πόλεμος, σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, αποτελεί συνέχεια της βάρβαρης επίθεσης που το κεφάλαιο έχει εξαπολύσει εις βάρος της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων των χωρών μας με βάναυσα αντιλαϊκά μέτρα. Η ιμπεριαλιστική επέμβαση των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ στη Λιβύη είναι ένα ακόμα έγκλημα των ιμπεριαλιστών εις βάρος των λαών.
Οι ψεύτικες προφάσεις που χρησιμοποιούν οι ιμπεριαλιστές δεν μπορούν να αποκρύψουν την αλήθεια. Οτι οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί για τον έλεγχο των φυσικών πόρων της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής Μεσογείου και της Κασπίας εντείνονται», επισημαίνεται στην κοινή δήλωση.
Τα ΚΚ απαιτούν τον τερματισμό του πολέμου, το κλείσιμο των στρατιωτικών βάσεων και τον τερματισμό της παροχής βοήθειας προς τα ιμπεριαλιστικά σχέδια. «Και στην περίπτωση της Λιβύης, θεωρούμε ότι ο λαός πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέξει το δικό του δρόμο ανάπτυξης, χωρίς ξένες παρεμβάσεις», υπογραμμίζουν οι Ευρωπαίοι κομμουνιστές. Επιτίθενται στους εργαζόμενους για να εξασφαλίσουν τα κέρδη του κεφαλαίου
Παράλληλα τα ΚΚ επισημαίνουν ότι στο όνομα του «ανταγωνισμού» με άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, η αστική τάξη στις χώρες της Ευρώπης γενικεύουν τα αντεργατικά μέτρα. «Μειώνουν μισθούς και συντάξεις στο όνομα της κρίσης έτσι ώστε να εξασφαλίσουν τα κέρδη του κεφαλαίου.
Σε πολλές χώρες προωθούνται βάρβαρες περικοπές των εργατικών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, η ανεργία είναι σε άνοδο, υπονομεύονται τα δικαιώματα στην απεργία και σε άλλες συνδικαλιστικές ελευθερίες, ενδυναμώνεται η ξενοφοβία, ενώ οι φτωχοί αγρότες εξαφανίζονται προς όφελος των μεγαλοαγροτών και των μονοπωλιακών ομάδων», υπογραμμίζουν τα κόμματα.
Παράλληλα τονίζουν ότι αντικειμενικά διαφαίνονται τα ιστορικά όρια του καπιταλισμού, αφού δεν μπορεί να επιλύσει τα βασικά προβλήματα των λαών. Εντείνουν τον αντικομμουνισμό ελέω κρίσης
Η αστική τάξη, προσθέτουν, γνωρίζει πολύ καλά ότι οι κύριοι στρατηγικοί εχθροί της, οι κύριοι αντίπαλοι του καπιταλιστικού συστήματος είναι τα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα. «Για αυτό το λόγο σε αρκετές χώρες εντείνονται οι αντικομμουνιστικές απειλές, διώξεις και απαγορεύσεις», επισημαίνεται στην κοινή δήλωση. Παρόλα αυτά, υπογραμμίζουν τα ΚΚ, υπάρχει μόνο ένας δρόμος για τους λαούς: «Μόνο μέσα από την πάλη για τους εργαζόμενους και την εργατική τάξη, για τα λαϊκά προβλήματα και για την εξουσία της εργατικής τάξης μπορούμε να ανοίξουμε το δρόμο για κοινωνική πρόοδο και σοσιαλισμό».
Οχι στο ΝΑΤΟ, ναι στους λαϊκούς αγώνες
Τα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα της Ευρώπης τάσσονται ενάντια στην ένταξη νέων χωρών στο ΝΑΤΟ και επαναλαμβάνουν τη δέσμευσή τους για συνέχιση της πάλης για απόσυρση των χωρών τους από το ΝΑΤΟ με απώτερο στόχο τη διάλυση της ιμπεριαλιστικής συμμαχίας. Παράλληλα χαιρετίζουν τις μαζικές κινητοποιήσεις του ταξικού κινήματος σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και τονίζουν ότι οι λαοί επωφελούνται από την ανάπτυξη του κινήματος που προκαλεί την αντιλαϊκή πολιτική γραμμή, τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμού και τον ίδιο τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης.
Καταλήγοντας τα ΚΚ σημειώνουν ότι αποφάσισαν να εντείνουν ακόμη περισσότερο την κοινή τους δράση και συντονισμό.
Tην κοινή δήλωση υπογράφουν:
Κομμουνιστικό Κόμμα Στυρίας (Αυστρία),
Κομμουνιστικό Κόμμα Λευκορωσίας,
Εργατικό Κόμμα Βελγίου,
Κομμουνιστικό Κόμμα Βρετανίας,
Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Βρετανίας,
Kόμμα των Βούλγαρων Κομμουνιστών,
ΑΚΕΛ (Κύπρος),
Κομμουνιστικό Κόμμα Βοημίας – Μοραβίας (Τσεχία),
Κομμουνιστικό Κόμμα Δανίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα στη Δανία,
Κομμουνιστικό Κόμμα Εσθονίας,
Φιλανδικό Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα για την Ειρήνη και το Σοσιαλισμό,
Πόλος για την Κομμουνιστική Αναγέννηση στη Γαλλία,
Ενωση Επαναστατών Κομμουνιστών Γαλλίας,
Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα,
Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας,
Ουγγρικό Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα,
Εργατικό Κόμμα Ιρλανδίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Ιρλανδίας,
Κομμουνιστική Λαϊκή Αριστερά (Ιταλία),
Σοσιαλιστικό Κόμμα Λετονίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Λουξεμβούργου,
Κίνημα της Λαϊκής Αντίστασης (Μολδαβία),
Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Ολλανδίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Νορβηγίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Πολωνίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας,
Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας - Επαναστατικό Κόμμα των Κομμουνιστών,
Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ενωσης,
Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Σλοβακίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα των Λαών της Ισπανίας,
Κόμμα Εργασίας (Ελβετία),
Κομμουνιστικό Κόμμα Τουρκίας,
Κόμμα Εργασίας -Τουρκία (ΕΜΕΠ),
Ενωση Κομμουνιστών Ουκρανίας.
Κάτω τα χέρια από το Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας
Πέραν της κοινής δήλωσης, τα κόμματα που συμμετείχαν στη συνάντηση στις Βρυξέλλες, εξέφρασαν την ανησυχία τους και την έντονη διαμαρτυρία τους για τη συστηματική ρατσιστική καταδίωξη κατά του Νέου ΚΚ Γιουγκοσλαβίας. Με κοινή τους ανακοίνωση τα ΚΚ αναφέρουν: «Με διαταγή της σερβικής κυβέρνησης η Κ.Ε. του Νέου ΚΚ Γιουγκοσλαβίας υποχρεώνεται να εκκενώσει εντός ημερών τα μόνα γραφεία που διαθέτει στο Βελιγράδι. Και αυτό παρά το γεγονός ότι τα κεντρικά γραφεία του Κόμματος βρίσκονται στο συγκεκριμένο χώρο τα τελευταία 20 χρόνια, από την ίδρυσή του. Παράλληλα οι σερβικές Αρχές δεν παρέχουν άλλη τοποθεσία για το Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας για να μετακινήσει τα γραφεία του». Καταλήγοντας τα ΚΚ απαιτούν τον άμεσο τερματισμό της καταδίωξης του Νέου ΚΚ Γιουγκοσλαβίας: «Κάτω τα χέρια από το Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας». Επίσης σε ανακοίνωση κάποιων εκ των κομμάτων που συμμετείχαν στη συνάντηση για τη Λευκορωσία επισημαίνεται ότι και σε αυτή τη περίπτωση ο λαός πρέπει να έχει το δικαίωμα να διαλέξει το δικό του δρόμο χωρίς ξένες παρεμβάσεις.
πηγή: Χαραυγή
Ο λαός της Λιβύης να αποφασίσει
Τα 37 κόμματα από 30 χώρες, συμπεριλαμβανομένου του ΑΚΕΛ αναφέρουν ότι στη συνάντηση των Βρυξελλών, αντάλλαξαν απόψεις για τη συνεχιζόμενη βαθιά κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και αποκήρυξαν την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα κατά της Λιβύης. «Αυτός ο πόλεμος, σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, αποτελεί συνέχεια της βάρβαρης επίθεσης που το κεφάλαιο έχει εξαπολύσει εις βάρος της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων των χωρών μας με βάναυσα αντιλαϊκά μέτρα. Η ιμπεριαλιστική επέμβαση των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ στη Λιβύη είναι ένα ακόμα έγκλημα των ιμπεριαλιστών εις βάρος των λαών.
Οι ψεύτικες προφάσεις που χρησιμοποιούν οι ιμπεριαλιστές δεν μπορούν να αποκρύψουν την αλήθεια. Οτι οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί για τον έλεγχο των φυσικών πόρων της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής Μεσογείου και της Κασπίας εντείνονται», επισημαίνεται στην κοινή δήλωση.
Τα ΚΚ απαιτούν τον τερματισμό του πολέμου, το κλείσιμο των στρατιωτικών βάσεων και τον τερματισμό της παροχής βοήθειας προς τα ιμπεριαλιστικά σχέδια. «Και στην περίπτωση της Λιβύης, θεωρούμε ότι ο λαός πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέξει το δικό του δρόμο ανάπτυξης, χωρίς ξένες παρεμβάσεις», υπογραμμίζουν οι Ευρωπαίοι κομμουνιστές. Επιτίθενται στους εργαζόμενους για να εξασφαλίσουν τα κέρδη του κεφαλαίου
Παράλληλα τα ΚΚ επισημαίνουν ότι στο όνομα του «ανταγωνισμού» με άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, η αστική τάξη στις χώρες της Ευρώπης γενικεύουν τα αντεργατικά μέτρα. «Μειώνουν μισθούς και συντάξεις στο όνομα της κρίσης έτσι ώστε να εξασφαλίσουν τα κέρδη του κεφαλαίου.
Σε πολλές χώρες προωθούνται βάρβαρες περικοπές των εργατικών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, η ανεργία είναι σε άνοδο, υπονομεύονται τα δικαιώματα στην απεργία και σε άλλες συνδικαλιστικές ελευθερίες, ενδυναμώνεται η ξενοφοβία, ενώ οι φτωχοί αγρότες εξαφανίζονται προς όφελος των μεγαλοαγροτών και των μονοπωλιακών ομάδων», υπογραμμίζουν τα κόμματα.
Παράλληλα τονίζουν ότι αντικειμενικά διαφαίνονται τα ιστορικά όρια του καπιταλισμού, αφού δεν μπορεί να επιλύσει τα βασικά προβλήματα των λαών. Εντείνουν τον αντικομμουνισμό ελέω κρίσης
Η αστική τάξη, προσθέτουν, γνωρίζει πολύ καλά ότι οι κύριοι στρατηγικοί εχθροί της, οι κύριοι αντίπαλοι του καπιταλιστικού συστήματος είναι τα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα. «Για αυτό το λόγο σε αρκετές χώρες εντείνονται οι αντικομμουνιστικές απειλές, διώξεις και απαγορεύσεις», επισημαίνεται στην κοινή δήλωση. Παρόλα αυτά, υπογραμμίζουν τα ΚΚ, υπάρχει μόνο ένας δρόμος για τους λαούς: «Μόνο μέσα από την πάλη για τους εργαζόμενους και την εργατική τάξη, για τα λαϊκά προβλήματα και για την εξουσία της εργατικής τάξης μπορούμε να ανοίξουμε το δρόμο για κοινωνική πρόοδο και σοσιαλισμό».
Οχι στο ΝΑΤΟ, ναι στους λαϊκούς αγώνες
Τα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα της Ευρώπης τάσσονται ενάντια στην ένταξη νέων χωρών στο ΝΑΤΟ και επαναλαμβάνουν τη δέσμευσή τους για συνέχιση της πάλης για απόσυρση των χωρών τους από το ΝΑΤΟ με απώτερο στόχο τη διάλυση της ιμπεριαλιστικής συμμαχίας. Παράλληλα χαιρετίζουν τις μαζικές κινητοποιήσεις του ταξικού κινήματος σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και τονίζουν ότι οι λαοί επωφελούνται από την ανάπτυξη του κινήματος που προκαλεί την αντιλαϊκή πολιτική γραμμή, τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμού και τον ίδιο τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης.
Καταλήγοντας τα ΚΚ σημειώνουν ότι αποφάσισαν να εντείνουν ακόμη περισσότερο την κοινή τους δράση και συντονισμό.
Tην κοινή δήλωση υπογράφουν:
Κομμουνιστικό Κόμμα Στυρίας (Αυστρία),
Κομμουνιστικό Κόμμα Λευκορωσίας,
Εργατικό Κόμμα Βελγίου,
Κομμουνιστικό Κόμμα Βρετανίας,
Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Βρετανίας,
Kόμμα των Βούλγαρων Κομμουνιστών,
ΑΚΕΛ (Κύπρος),
Κομμουνιστικό Κόμμα Βοημίας – Μοραβίας (Τσεχία),
Κομμουνιστικό Κόμμα Δανίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα στη Δανία,
Κομμουνιστικό Κόμμα Εσθονίας,
Φιλανδικό Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα για την Ειρήνη και το Σοσιαλισμό,
Πόλος για την Κομμουνιστική Αναγέννηση στη Γαλλία,
Ενωση Επαναστατών Κομμουνιστών Γαλλίας,
Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα,
Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας,
Ουγγρικό Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα,
Εργατικό Κόμμα Ιρλανδίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Ιρλανδίας,
Κομμουνιστική Λαϊκή Αριστερά (Ιταλία),
Σοσιαλιστικό Κόμμα Λετονίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Λουξεμβούργου,
Κίνημα της Λαϊκής Αντίστασης (Μολδαβία),
Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Ολλανδίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Νορβηγίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Πολωνίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας,
Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας - Επαναστατικό Κόμμα των Κομμουνιστών,
Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ενωσης,
Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα Σλοβακίας,
Κομμουνιστικό Κόμμα των Λαών της Ισπανίας,
Κόμμα Εργασίας (Ελβετία),
Κομμουνιστικό Κόμμα Τουρκίας,
Κόμμα Εργασίας -Τουρκία (ΕΜΕΠ),
Ενωση Κομμουνιστών Ουκρανίας.
Κάτω τα χέρια από το Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας
Πέραν της κοινής δήλωσης, τα κόμματα που συμμετείχαν στη συνάντηση στις Βρυξέλλες, εξέφρασαν την ανησυχία τους και την έντονη διαμαρτυρία τους για τη συστηματική ρατσιστική καταδίωξη κατά του Νέου ΚΚ Γιουγκοσλαβίας. Με κοινή τους ανακοίνωση τα ΚΚ αναφέρουν: «Με διαταγή της σερβικής κυβέρνησης η Κ.Ε. του Νέου ΚΚ Γιουγκοσλαβίας υποχρεώνεται να εκκενώσει εντός ημερών τα μόνα γραφεία που διαθέτει στο Βελιγράδι. Και αυτό παρά το γεγονός ότι τα κεντρικά γραφεία του Κόμματος βρίσκονται στο συγκεκριμένο χώρο τα τελευταία 20 χρόνια, από την ίδρυσή του. Παράλληλα οι σερβικές Αρχές δεν παρέχουν άλλη τοποθεσία για το Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας για να μετακινήσει τα γραφεία του». Καταλήγοντας τα ΚΚ απαιτούν τον άμεσο τερματισμό της καταδίωξης του Νέου ΚΚ Γιουγκοσλαβίας: «Κάτω τα χέρια από το Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας». Επίσης σε ανακοίνωση κάποιων εκ των κομμάτων που συμμετείχαν στη συνάντηση για τη Λευκορωσία επισημαίνεται ότι και σε αυτή τη περίπτωση ο λαός πρέπει να έχει το δικαίωμα να διαλέξει το δικό του δρόμο χωρίς ξένες παρεμβάσεις.
πηγή: Χαραυγή
27.5.12
Δαιμονόπληκτος και δαιμονοκίνητος
1.Παραμένω δαιμονόπληκτος και δαιμονοκίνητος ενάντια στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η έξοδος από την Ευρώπη κάποτε θα γίνει πράξη και θα έχει το χαρακτήρα της εξόδου του Μεσολογγίου. Ο εκφοβισμός, η απόκρυψη της αλήθειας, η συλλογική ανησυχία δε θα καταφέρουν να αναχαιτίσουν εντός ολίγου μια γενική αναταραχή, προοίμιο της εξόδου από την Ενωση. Είναι ασέβεια προς όλους η ανεκτική στάση της πολιτικής σκηνής έναντι των Ευρωπαίων και η υποταγή τους στους ποντίφικες των τραπεζών.
2. Απάντηση στην αλαζονεία, στη μισαλλοδοξία και τον παραλογισμό των ημερών δίνουν οι κομμουνιστές με τον αγώνα τους. Τα μέτωπα είναι πολλά, γεμάτα αντιφάσεις, συγκεχυμένες ιδέες, προκαταλήψεις. Και το θέμα πάντα είναι: τώρα τι κάνει κανείς που η αναλγησία και τα ψεύδη κυριαρχούν στην καθημερινότητα προσπαθώντας να φθείρουν το καθετί; Να κρατήσουμε αποστάσεις απ’ αυτό το αντιαισθητικό συνονθύλευμα: στημένους παρατηρητές πάσης φύσεως αντικομμουνιστές και δημοσιογράφους τρύπιες αυθεντίες.
3. Αγιάτρευτη η πραγματικότητα, πάντρεψε πάλι το Σαμαρά με την Ντόρα. Είναι γνωστό ότι και οι δύο στερούνται σοβαρότητας, δεν έχουν καμία σχέση με την απελπισία μας, δεν ακούνε τίποτα και κανέναν εκτός από τον εαυτό τους. Η τρέλα τους για πρωθυπουργία χρήζει θεραπείας.
4. Πιστεύοντας μόνο στη δύναμη της εικόνας, οι ευσεβιστές Αριστεροί έχουν εναποθέσει το μέλλον τους στα χέρια των δημοσιογράφων. Η δημοσιογραφία εξελίσσεται σε μια εκκλησία όπου δεκτοί γίνονται μόνο οι έμπιστοι και όχι οι πιστοί. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στην πολιτική σκηνή και θα βαρεθεί να μετράει πολιτικούς πρώην δημοσιογράφους. Δεν είναι μακριά ο καιρός που οι ευσεβιστές της Αριστεράς θ’ αντικαταστήσουν το πολιτικό με θεολογικό λεξιλόγιο – και αυτή η πράξη θα με βρει σύμφωνο. Η μετάλλαξη από εδώ και στο εξής θα είναι η μητέρα της Αριστεράς, η οποία περιφέρει δεξιά κι αριστερά μια απατηλή εικόνα. Η λεπτεπίλεπτη μέχρι σήμερα συμπεριφορά της δεν της δημιούργησε καμία αναστολή. Τώρα πια μιλάνε με Ευρωπαίους ηγέτες περιμένοντας το θαυματουργό άγγιγμα για ν’ αρχίσουν οι πρώην Αριστεροί και νυν θεοφιλάνθρωποι να μασάνε αργά την πραγματικότητα. Τώρα αποφάσισαν πως σε περίπτωση που θα έρθουν στην εξουσία θα κάνουν δημοψήφισμα τύπου Γιωργάκη Παπανδρέου. Οπορτουνισμός; Οχι. Ελαφρότητα ορισμένων συνανθρώπων μας που δεν έχουν καμία σχέση με το «λόγο», ακόμα και όταν είναι δικός τους.
5. Η ψήφος δεν παράγει ιδεολογία. Οποιος εκποιεί ή αλλάζει τις ιδέες του για το χατίρι της κάλπης δεν αξίζει να μετέχει στην πάλη των ιδεών.
Ο λαός να παλέψει για τη διακυβέρνηση όπου αυτός θα έχει την εξουσία
Η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, την περασμένη Παρασκευή, παραχώρησε συνέντευξη στην εκπομπή «Πρωινό ΑΝΤ1» και στον δημοσιογράφο Γ. Παπαδάκη την οποία παρουσιάζουμε σήμερα. Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:
-- Καταρχήν, σ' αυτήν την εκλογική μάχη και σ' αυτή την περίοδο, πολύ λιγότερο έπαιξαν ρόλο οι υποκειμενικές μας αδυναμίες, όχι σε θέματα στρατηγικής. Υπήρχαν ισχυροί αντικειμενικοί λόγοι, που δεν μας βρήκαν απροετοίμαστους. Πριν τρία χρόνια, με επίσημες ανακοινώσεις του ΠΓ και της ΚΕ είχαμε βάλει το εξής ζήτημα: Οτι σε συνθήκες κρίσης - και το λέγαμε αυτό στην αρχή που η κρίση δε είχε οξυνθεί τόσο - υπάρχουν δύο εκδοχές. 'Η ο λαός και το λαϊκό κίνημα θα κάνουν ένα άλμα μπροστά ή θα υποχωρήσει το κίνημα και θα ηττηθεί. Προσωρινά, αλλά θα ηττηθεί.
-- Ξεκούραστη σας βλέπω, μια χαρά, παρά το τρέξιμο...
-- Ας είναι καλά το Κόμμα μου.
-- Δεν θα ξεκινήσω με καλές ειδήσεις για σας, δημοσκοπικά. Δεν ξέρω αν αυτές οι δημοσκοπήσεις αποτελούν φωτογραφίες της στιγμής - εγώ πάντα είχα μια περίεργη άποψη και αντίληψη για τις δημοσκοπήσεις, δηλαδή, μπορεί να δυσαρεστήσεις τον πελάτη σου; Δηλαδή, αν ζητήσω εγώ να μου κάνουν μια δημοσκόπηση για το ποια είναι η καλύτερη εκπομπή, τον Καμπουράκη θα βγάλουν πρώτο; Εμένα θα βγάλουν...
-- Εγώ δεν θα τα βάλω με τις δημοσκοπήσεις. Επομένως μπορείτε να με ρωτήσετε, δεν θα τα βάλω με τις δημοσκοπήσεις.
-- Παρά το γεγονός ότι πράγματι είστε κοντά στους εργαζόμενους, ότι πράγματι δίνετε μάχες για τους εργαζόμενους, ότι πράγματι τα συνθήματά σας, η πολιτική σας είναι για τα δικαιώματα των εργαζομένων, μέχρι σημείου παρεξηγήσεως, παρ' όλα αυτά, το ένα εκατομμύριο εκατό χιλιάδες άνεργοι, το ένα εκατομμύριο οχτακόσιες χιλιάδες εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, που χάνουν τα μισά λεφτά σε σύγκριση με αυτά που έπαιρναν το 2008, πάνε περισσότερο στα άλλα κόμματα και λιγότερο σε εσάς. Τι εξήγηση δίνετε;
Παραμονές των εκλογών διαγράφεται ένας κίνδυνος ήττας. Σε μια περίοδο που είναι ενδεχόμενο να έχουμε και ανεξέλεγκτη χρεοκοπία, είτε ένα νέο κούρεμα, με καινούργια μνημόνια και δανειακές συμβάσεις. Και επομένως έτσι είναι, φυσιολογικό, το ΚΚΕ μέσα σ' αυτό το ρεύμα δεν μπορεί να πάρει αντίστοιχα με το κύρος που έχει.
Γι' αυτό εμείς καλούμε το λαό - δεν θα πω τώρα πολύ αναλυτικά γι' αυτό - ότι κριτήριο στην εκλογική μάχη, αν ο λαός θα κρατηθεί σ' αυτές τις δύσκολες περιστάσεις -ένα απ' τα κριτήρια, αλλά στην κάλπη- είναι η δύναμη του ΚΚΕ. Να έχει ένα ισχυρό ΚΚΕ στο πλευρό του. Φεύγω απ' αυτό. Ποια είναι τα καινούργια στοιχεία στις δύο τελευταίες εκλογικές μάχες; Είναι φανερό, εγώ θα σας πω τα αντικειμενικά στοιχεία. Κι επειδή εσείς μου δίνετε τη δυνατότητα να μιλήσω, αν πάω σε άλλους σταθμούς πέφτουν επάνω μου και δεν με αφήνουν, θα κάνω μια μικρή κατάχρηση...
-- Μα, εδώ ήρθατε να μιλήσετε εσείς και όχι εγώ...
-- Δεν συμβαίνει αυτό σε όλους τους σταθμούς. Είναι φανερό ότι η κυρίαρχη τάξη της χώρας μας, που ο πυρήνας της είναι οι επιχειρηματίες, βρίσκεται σε μια εσωτερική διάσπαση αυτή τη στιγμή. Οχι όσον αφορά στους εργαζόμενους, αλλά εδώ η αστική τάξη βλέπει βαθιά τα πράγματα. Και νομίζω ότι η αρχή των νέων πειραματισμών, έγινε με την αποπομπή του Γ. Παπανδρέου, του οποίου βεβαίως δεν είμαι καθόλου οπαδός, ούτε λυπήθηκα γιατί τον έδιωξαν...
-- Θα μου έκανε εντύπωση...
-- Οχι, το αντικειμενικό στοιχείο είναι άξιο προβληματισμού. Αυτή τη στιγμή έχουμε ένα φαινόμενο, τον τελευταίο μήνα και ιδιαίτερα μετά την προηγούμενη εκλογική μάχη, όπου ένα τμήμα της αστικής τάξης επιχειρεί, προσπαθεί να μείνει στο σχήμα ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, για να προχωρήσει αυτή η πολιτική. Αλλά βλέπουν ότι το άλογο κουτσαίνει. Ενα άλλο τμήμα, που είναι πιο ανοιχτομάτικο, σου λέει, αν η Ελλάδα περάσει σε χρεοκοπία, ποιος θα διαχειριστεί καλύτερα μια κατάσταση; Κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, που θα ξεσηκωθεί όλος ο κόσμος και δικαιολογημένα, γιατί αυτά τα κόμματα έχουν φθαρεί στη συνείδηση του κόσμου, και δικαιολογημένα; Ποια κυβέρνηση μπορεί να χειριστεί αυτό το ζήτημα;
-- Ποια;
-- Μια αριστερά... Καθαρά πράγματα. Δεν τη θέλουν μόνη της, εκεί θα γίνει παζάρι, αν θα πάει με κομμάτι του ΠΑΣΟΚ κλπ. Αυτή, σου λένε, θα διαχειριστεί καλύτερα, γιατί δεν θα κάνει τις ίδιες απεργίες ο κόσμος σε μια κυβέρνηση της αριστεράς. Θα βάλουν δηλαδή το ΣΥΡΙΖΑ να βγάλει τη λάντζα της χρεοκοπίας. Δεν τον λυπάμαι, γιατί συνειδητά αναλαμβάνει αυτόν το ρόλο. Αλλά αυτό θα γίνει, θα είναι μιας χρήσης...
-- Είναι σκληρό, σκληρό...
-- Ετσι σκέφτεται η αστική τάξη, τι να κάνω εγώ; Και με συγχωρείτε κ. Παπαδάκη, έχουμε δύο τρία στοιχεία τα οποία δεν τα είχαμε δει σε καμία εκλογική μάχη. Η κρατική τηλεόραση, αυτή τη στιγμή, έχει γίνει τηλεόραση κατά 80% του ΣΥΡΙΖΑ. «Κόντρα», «Αυριανή», από λάτρεις του Σαμαρά - καλά, από κωλοτούμπες ο χώρος δεν το συζητάω... - από λάτρεις του Σαμαρά μετά τις εκλογές γίνονται... Εγώ δεν λέω ότι είναι ειλικρινείς φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η κρατική τηλεόραση. Δε μιλάω για διαπλοκή αυτή τη στιγμή, δεν κατηγορώ κανένα για διαπλοκή, ούτε για ανταλλάγματα και τέτοια. Και έρχεται καπάκι χτες ο ΣΥΡΙΖΑ και λέει το εξής πράγμα, τα βάζει με τα ισχυρά τηλεοπτικά κανάλια - εμείς, να καταργηθεί και η ιδιωτική τηλεόραση...
-- Ε, μην το λέτε, θα χάσω τη δουλειά μου...
-- Εχετε δίκιο. Θέλω να πω, τρόπος του λέγειν, για να μην παρεξηγηθώ, δεν είμαστε φίλοι των επιχειρηματικών ομίλων που έχουν κανάλια. Κι εμείς, ξέρετε, είμαστε ο φτωχός συγγενής αυτών των καναλιών. Εδώ τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Και το γαϊτανάκι του ΣΕΒ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ για τη μετενέργεια κλπ. Δεν μιλάω για συνωμοσίες, δεν μιλάω για διαπλοκές πολιτικών στελεχών κλπ. Μιλάω για επιλογές της αστικής τάξης. Γιατί αυτό το ρεύμα, από 5% να φτάσει 30%, το ΠΑΣΟΚ έκανε 7 χρόνια. Εδώ λοιπόν, υπάρχει πάνω σε ένα υπαρκτό αντικειμενικό ρεύμα λαϊκής δυσαρέσκειας - γνήσιο, δίκαιο, δεν κατασκευάστηκε το ρεύμα -, εδώ παίζονται παιχνίδια και προδικάζουν πιθανή χρεοκοπία της Ελλάδας.
-- Επειδή είναι πολύ σοβαρό αυτό που λέτε, θέλω να μου το εξηγήσετε, γιατί αν όντως παίζονται παιχνίδια και...
-- Δεν κατηγορώ πολιτικές ηγεσίες για συναλλαγές...
-- Ως επιλογές το λέτε, ως επιλογές...
-- Επιλογές της κυρίαρχης τάξης. Αύριο μπορεί να γίνει και επιλογή της κυρίαρχης τάξης το ΚΚΕ. Οχι ότι θα γίνει, αλλά τέλος πάντων...
-- Αν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ ως επιλογή, θα ήθελα να μου το εξηγήσετε. Βέβαια, να δω κι αυτό που λέτε, να είναι επιλογή της άρχουσας τάξης κάποια στιγμή το ΚΚΕ στην εξουσία...
-- Αν βάλουμε νερό στο κρασί μας, θα είμαστε κι εμείς καλή επιλογή...
Μισό βήμα το αντιΠΑΣΟΚ - αντιΝΔ
-- Είπατε κάτι που είχε τεράστιο ενδιαφέρον, ότι η άρχουσα τάξη έχει χωριστεί σε δύο κομμάτια, στους ανοιχτομάτηδες και μη. Ενα κομμάτι ήθελε το δίπολο ΝΔ - ΠΑΣΟΚ για να διαχειριστεί τη λάντζα της χρεοκοπίας και ένα άλλο, οι ανοιχτομάτηδες όπως τους χαρακτηρίσατε, ήθελε τη λεγόμενη αριστερά, κατά την άποψή σας - γιατί αριστερά μόνο εσείς είστε προφανώς - το ΣΥΡΙΖΑ...
-- Εμείς είμαστε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Μια αριστερά του σαλονιού είναι ότι πρέπει σήμερα.
-- Στο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεστε...
-- Ε, ναι, βέβαια.
-- Στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας «Παρασκευή και 13», η έρευνα που έκανε η Ελληνική Δημοσκοπική Εταιρεία, βλέπει λέει ενδεχόμενα, τι θα ήθελε ο ελληνικός λαός: ή μία κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ ή κυβέρνηση ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ. Εκπληξη αυτό...
-- Δεν μπορώ να εμφανιστώ ως ερμηνεύτρια, είναι λάθος, καμιά φορά παρασυρόμαστε κι εμείς οι πολιτικοί και κάνουμε τέτοιες γενικεύσεις. Μπορεί να υπάρχει κι αυτή η πλευρά. Γι' αυτό, κοιτάξτε να δείτε, αυτό το αντιΠΑΣΟΚ και αντιΝΔ, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ήταν μισό βήμα προς τα εμπρός και ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα. Γιατί υπάρχουν οπαδοί του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, ορισμένοι ψηφίζουν και το ΚΚΕ, διατηρώντας όμως βασικές απόψεις που τις είχαν και όταν ήταν στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Γι' αυτό λέω ότι είναι μισό βήμα.
Δεν είναι μόνο να εγκαταλείψουν τα δύο κόμματα. Πρέπει να εγκαταλείψουν και βασικές τους απόψεις. Γα παράδειγμα -δεν απαιτώ να τα εγκαταλείψουν όλα- ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αναπτυχθεί εκτός ΕΕ, ότι ο λαός δεν μπορεί να έχει μια μεγάλη νίκη, άρα πρέπει να αρκείται σε ξεροκόμματα. Οτι στην Ελλάδα μπορείς να λύσεις τα προβλήματά σου χωρίς ταξική πάλη και ταξική σύγκρουση. Και ΚΚΕ να ψηφίσει αυτός ο ψηφοφόρος, σε μια εκλογική μάχη θα πάει με το ρεύμα. Επομένως, φυσικό, δεν το λέμε αυτό αφ' υψηλού. Και εδώ υπάρχουν και υποκειμενικές αδυναμίες του ΚΚΕ. Εδώ υπάρχουν μπόλικες. Αλλά δεν εξηγούν 100% αυτή την τελευταία εκλογική μάχη.
-- Σ' αυτές τις εκλογές, ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, λόγω της κρίσης, ήθελε να ακούσει πώς συγκεκριμένα θα φύγουμε απ' αυτή. Ξεπεράσαμε το μνημόνιο - αντιμνημόνιο...
-- Δεν ξεπεράστηκε, παραμένει ο αποπροσανατολισμός.
-- Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, η ΔΗΜ.ΑΡ., ο ΣΥΡΙΖΑ είχαν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα...
-- Ολοι μας έχουμε.
-- Εκείνο το οποίο δεν φάνηκε στο ΚΚΕ, όχι δική μου άποψη είναι άποψη φίλων της εκπομπής που θέλουν να απαντήσετε πάνω σ' αυτό, εκείνο που δεν φάνηκε από το ΚΚΕ, είναι τι θα κάνατε αν σας έδινε δύναμη. Λέτε, θέλουμε δύναμη, δώσε δύναμη στο ΚΚΕ. Λέει ο ΣΥΡΙΖΑ, για να καταγγείλω νομικά ή πολιτικά το μνημόνιο, για να επαναδιαπραγματευτώ. Για απαγκίστρωση λέει ο άλλος. Εσείς λέτε, εμείς δεν θέλουμε την ΕΕ ρε παιδιά, μη μας ρωτάτε για μνημόνια και τέτοια. Μήπως αυτό;
-- Κύριε Παπαδάκη, προτάσεις έχουμε, και όλα τα κόμματα έχουν. Ομως οι δικές μας προτάσεις δεν είναι μια παραλλαγή αυτών των άλλων κομμάτων και ενδεχομένως αυτό μπορεί να γίνεται και δύσκολα αντιληπτό. Και κυρίως, επειδή λένε οι συνάδελφοί σας δημοσιογράφοι, ε, διαφωνούν μ' αυτήν την πρόταση.
Λοιπόν να το ξεκαθαρίσουμε: Η καταγγελία του μνημονίου και της δανειακής σύμβασης στην ουσία. Οχι να βγάλουμε ένα άρθρο και να βάλουμε άλλα δέκα, να πούμε δεν κατεβαίνουν οι κατώτατοι μισθοί και να πέσει ο μέσος μισθός. Γιατί αυτό είπε ο ΣΕΒ χτες. Δηλαδή, τι να πάρει απ' αυτόν που παίρνει 500 ευρώ το μήνα; Τι να τον φορολογήσει αυτόν; Να του πάρει 100 ευρώ το χρόνο και 200; Θα ρίξει τους μέσους μισθούς, δηλαδή αυτούς που παίρνουν 1.300 ευρώ το μήνα, 1.400 και θα πάμε μέσα σε 10 χρόνια όλοι να παίρνουμε 500 ευρώ μισθό και 400 σύνταξη. Τώρα θα πάρουν το μεσαίο μισθό και ένα τμήμα των μεσαίων στρωμάτων.
-- Γιατί ένα μεγάλο κομμάτι πιστεύει ότι αν ψηφίσει ΚΚΕ θα ισοπεδωθούν όλα και οι μισθοί θα είναι 500 ευρώ και η σύνταξη 400 ευρώ, μη σας πω ότι έχει αυτή την αντίληψη;
-- Ποιος το είπε αυτό; Το ΚΚΕ; Να διαφωνήσει κ. Παπαδάκη με αυτά που λέει το ΚΚΕ, όχι με αυτά που ακούει ότι λέει... Η καταδίκη του μνημονίου και της δανειακής σύμβασης, αν το δει κανείς σαν κρίκο διεξόδου από την κρίση και όχι σαν αναδιαπραγμάτευση, η διαγραφή του χρέους. Αυτά τώρα να βάλω μια επιτροπή και σε δέκα χρόνια να μου βγάλει ποιο είναι το νόμιμο και ποιο το παράνομο, αυτά τώρα με συγχωρείτε είναι αφέλειες το λιγότερο- αναμφισβήτητα μια τέτοια πολιτική οδηγεί στην αποδέσμευση.
Η έξοδος από το ευρώ δεν είναι απάντηση. Αλλά αποδέσμευση από μόνη της, αν ο λαός δεν διαφεντεύει τον πλούτο της χώρας, η αποδέσμευση από μόνη της θα είναι καταστροφή. Γιατί θα έχεις την ίδια πολιτική, με την Ελλάδα έξω από την ΕΕ και θα έχει και τις δεσμεύσεις.
Ολα τα ενδεχόμενα ανοιχτά με την κρίση
-- Ομως...
-- Ομως, κοιτάξτε, το ΚΚΕ λέει ότι ο λαός πρέπει να βάλει πλώρη για ριζική αλλαγή. Ο λαός σήμερα δεν το έχει αποφασίσει και το ΚΚΕ δεν έχει δικαίωμα να του το επιβάλλει. Δεν μπορεί όμως να του κρύψει αυτήν την προοπτική και να του πει, κοίταξε, και ο σκύλος χορτάτος και η πίτα γερή... Εμείς λοιπόν τι του λέμε; Εμείς του λέμε ότι στις 18 του Ιούνη, μπροστά σου έχεις τις εξής εκδοχές:
Είτε κούρεμα 80 - 90%, που σημαίνει νέα μνημόνια, γιατί οι πιστωτές δεν θα εγκαταλείψουν τα λεφτά που ήθελαν να πάρουν και να μη βάλουν άλλα μέτρα στην Ελλάδα. 'Η ευρωομόλογο, με αντάλλαγμα οι γερμανικοί μονοπωλιακοί όμιλοι - μόνο τότε θα συμφωνήσει η Μέρκελ - να διεισδύσουν ακόμα περισσότερο στα Βαλκάνια και δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. 'Η θα έχουμε το Geuro, ένα ευρώ όπου στην Ελλάδα θα είναι δραχμή, αλλά θα έχουμε ευρώ και θα έχουμε αξιοπρέπεια, όπως λέγεται, ή θα πάμε και στη δραχμή. Και το ευρώ, έξω, το χρέος μας θα είναι σε άλλη αξία υπολογισμένο.
Από τα πράγματα λοιπόν, δεν υπάρχει φιλολαϊκή διέξοδος εντός της ΕΕ. Τι υπάρχει; Ενα κίνημα που δυσκολεύει, ματαιώνει. Αυτός είναι ο ρεαλισμός σήμερα. Εμείς δεν μπορούμε να πούμε ένα ρεαλισμό όπου και ο σκύλος χορτάτος και η πίτα γερή και ο λαός από τον καναπέ να εκλέγει μια κυβέρνηση, ακόμα και του ΚΚΕ, που θα του λύσει τα προβλήματα, διαπραγματευόμενη μέσα στην ΕΕ. Οταν πάει στην ΕΕ, και κυβέρνηση ΚΚΕ να είναι και δεν προχωρήσει να ζητήσει από το λαό τη ριζική αλλαγή, είναι κράτος πια. Δεν θα πάει το κράτος του ΚΚΕ ή του ΣΥΡΙΖΑ ή της ΝΔ. Διαπραγματεύεται το ελληνικό κράτος και σκοτούρα τους μεγάλη αν είσαι νεοδημοκρατικό ή όχι. Θα πας περήφανα στην ΕΕ και θα γίνεις αρνάκι. Αν ο λαός δεν έχει την εξουσία στα χέρια του, θα γίνει αρνάκι όποιος πάει στην ΕΕ, μέσα σε ένα - δύο χρόνια...
-- Εσείς μιλάτε για ένα στόχο. Μέχρι να φτάσετε σ' αυτόν τον στόχο θα πρέπει να περάσετε μια περίοδο όπου θα πρέπει να γίνουν κάποια πράγματα. Εκεί έχει θέση μέσα σ' αυτή την προσπάθεια το ΚΚΕ; Και να σας πω γιατί το λέω: Θα σας έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΔΗΜ.ΑΡ. ελάτε να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε σ' αυτήν εδώ τη φάση κι από εκεί και πέρα θα δώσουμε την ευκαιρία στο λαό να αναδείξει τις δυνάμεις εκείνες που θα φτάσουν στο τελικό αποτέλεσμα, που είναι έξω απ' την Ευρώπη; Μέσα στην Ευρώπη; Με ευρώ, χωρίς ευρώ;
-- Στην Ευρώπη μέσα. Αλλο ΕΕ, άλλο Ευρώπη. Η Ευρώπη θα γίνει των λαών. Η ΕΕ των λαών δεν θα γίνει. Να ξεκαθαρίσω το άμεσο. Κύριε Παπαδάκη αυτές τις μέρες γίνονται απεργίες και σε ορισμένες περιπτώσεις, παρά την εξαλλοσύνη της εργοδοσίας, συγκρατούν τους μισθούς, δηλαδή υπογράφουν συμβάσεις χωρίς μείωση μισθών. Εμείς θα θέλαμε 1.400 ευρώ, αλλά δεν είναι ρεαλιστικό σήμερα, χωρίς να παραιτείσαι. Αύριο έχει απεργία ο κλάδος των ξενοδοχοϋπαλλήλων, αυτό περνάει απαρατήρητο. Εχουν τετράωρη απεργία οι εμποροϋπάλληλοι της Αθήνας.
Εμείς δεν μονοπωλούμε τον αγώνα, κανένας αγώνας δεν γίνεται μόνο γιατί τον αποφάσισε το ΚΚΕ, αλλά είμαστε πρωτοπόροι και εμπνευστές σ' αυτούς τους αγώνες, που δεν τους προβάλλει κανείς. Αρα, λοιπόν, διεκδικούμε και μέσα στις συνθήκες της βαρβαρότητας να κατακτήσει κάτι ο εργαζόμενος και να μη ζήσει χειρότερα. Αλλά να σας πω και μια άλλη πλευρά, να μην απογοητευτεί, να αποκτήσει εμπιστοσύνη στη δύναμή του. Και ο ρόλος του ΚΚΕ στις 18 Ιούνη θα είναι καταλυτικός.
Δεύτερον, για την κυβέρνηση. Εσείς πιστεύετε ειλικρινά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει συνεργασία με το ΚΚΕ και το ΚΚΕ να έχει αυτές τις θέσεις; Η ΔΗΜ.ΑΡ. τουλάχιστον το λέει, έχω ριζική διαφωνία με το ΚΚΕ. Εγώ σας λέω, και να καθόμασταν σε ένα τραπέζι, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ θα συμφωνούσε με μας, ούτε η ΔΗΜ.ΑΡ. με μας και ενδεχομένως ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ με τη ΔΗΜ.ΑΡ.
-- Αρα δεν λέτε ότι το αποκλείετε εσείς, λέτε ότι το αποκλείουν οι άλλοι...
-- Οχι, όχι. Δεν παίζουμε το μπαλάκι. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλει να απαρνηθεί το πρόγραμμά του και από την πλευρά του καλά κάνει. Η ΔΗΜ.ΑΡ. δεν θέλει να απαρνηθεί το δικό της. Γιατί δεν είναι θέμα αν είσαι μεγάλο ή μικρό κόμμα. Εμείς δεν θέλουμε να απαρνηθούμε το πρόγραμμά μας. Η συμμαχία θέλει αμοιβαίες υποχωρήσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, αυτός που θα κάνει τις μεγαλύτερες υποχωρήσεις...
-- Είστε έτοιμοι;
-- Οχι, γιατί μας ζητούνται υποχωρήσεις, δεν μας ζητούνται υποχωρήσεις για το μέλλον, οι υποχωρήσεις αφορούν στο σήμερα. Δεν αφορούν ένα μέλλον που για κάποιον είναι αόριστο και ενδεχομένως ανύπαρκτο, ή στη Δευτέρα Παρουσία. Κόμμα που λέει ότι ριζική αλλαγή στην Ελλάδα, οποιαδήποτε ριζική αλλαγή -όχι οποιαδήποτε, εννοούμε προς τα εμπρός, όχι αντιδραστική αλλαγή- θα γίνει στη Δευτέρα Παρουσία, δεν μπορεί να εμπνεύσει κίνημα.
Και να σας πω και κάτι. Τα κινήματα δεν γίνονται από τις κυβερνήσεις πουθενά. Γίνονται από τα κάτω προς τα επάνω και αυτή τη στιγμή υπάρχει κίνδυνος το κίνημα να παραπατήσει και να γλιστρήσει από αυταπάτες. Και όχι με τα ΜΑΤ, με τον αυταρχισμό. Ζούμε την περίοδο, τηρουμένων των αναλογιών, μου θυμίζει περίοδο 1980 - 1985. Το 1981 το ΠΑΣΟΚ - σε άλλες συνθήκες, που μπορούσε να κάνει παραχωρήσεις στο λαό και να έχουν αντίκρυσμα, πολύ πίσω απ' αυτά που έλεγε-, το 1981 υπήρχε ένα μεγάλο κύμα.
Το 1985, ο Παπανδρέου στις εκλογές έλεγε να μην έρθει η δεξιά, όταν την είχε βάλει στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Το '85 πήγαμε με το δεξιά - αντιδεξιά και το ΚΚΕ έπεσε το '85, έχασε 2 ποσοστιαίες μονάδες. Εχασε ψήφους και το '89 και μετά το ΠΑΣΟΚ έχασε τρεις αλλεπάλληλες μάχες. Το ΠΑΣΟΚ που έλεγε "στις 18 σοσιαλισμό". Τώρα, αυτή η νοοτροπία, η λαϊκή νοοτροπία -που δεν την κατηγορούμε, εξηγούμε στο λαό σε συνθήκες κρίσης-, τώρα ο λαός ψηφίζει «στις 18 σοσιαλισμό», πάλι.
Αλλά αν το ΠΑΣΟΚ έκανε πέντε πράγματα καλά από το '81 ως το '84, οι συνθήκες της κρίσης ή θα πάνε πίσω το λαό ή ο λαός θα πάει μπροστά. Και γι' αυτό το ΚΚΕ πρέπει να είναι ισχυρό. Είμαστε ακριβώς στην περίοδο του '85 αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, με εξαίρεση το μεγάλο γεγονός της κρίσης, όπου το ΠΑΣΟΚ κατέβηκε στις εκλογές, λέγοντας «προσέχτε γυρνάει η ΝΔ, κίνδυνος...», που ακόμα η ΝΔ δεν είχε ανακτήσει έδαφος. Ετσι θα πάμε λοιπόν με μια κυβέρνηση, κεντροαριστερή, δεν ξέρω, που θα λέει «μην κάνετε απεργίες γιατί καραδοκεί η δεξιά και η πιο δεξιά»...
Δεν πρέπει ο λαός να ζήσει αυτά τα σενάρια. Πρέπει να τραβήξει μπροστά. Και είμαστε αποφασισμένοι αυτό το στόχο να υπηρετήσουμε. Και είμαστε αποφασισμένοι ο λαός να παλέψει για τη διακυβέρνηση, όπου αυτός θα έχει την εξουσία. Οχι το ΚΚΕ, ο λαός.
-- Απαντήσατε σε πάρα πολλά ερωτήματα και θέλω να σας ευχαριστήσω και να σας δεσμεύσω, παρά το βαρύ και φορτωμένο πρόγραμμα που έχετε, να τα ξαναπούμε και άλλες φορές. Ξέρετε, θέλουμε τις απόψεις των κομμάτων, έτσι ώστε να έχουν επιχειρήματα οι φίλοι μας για να σας ψηφίσουν ή όχι...
-- Οποιος δεν μας ψηφίζει να ξέρει ότι διαφωνεί με αυτά που λέμε, όχι με αυτά που του λένε οι άλλοι ότι λέμε. Αυτό είναι το θέμα!
26.5.12
Ευρώ: η «αυθόρμητη» πορεία των πραγμάτων
Δημήτρης Λένης
Είναι σε όλους μας γνωστό (εξάλλου αποτελεί τμήμα της ρητορικής του ΣΥΡΙΖΑ) ότι δεν υπάρχει καμιά Ευρωπαϊκή συνθήκη, καμιά νομοθεσία, που να προβλέπει την εκδίωξη μιας χώρας-μέλους από την ευρωζώνη. Επίσης, δεν υπάρχει καμιά συνθήκη που να προβλέπει την οικειοθελή αποχώρηση μιας χώρας από αυτήν. Το ερώτημα, παρ’ όλα αυτά, παραμένει: υπάρχει μέλλον για τη χώρα μας μέσα στο ευρώ και, αν ναι, ποιο είναι αυτό; Επιπλέον, η παραμονή ή όχι μιας χώρας στην ευρωζώνη είναι αποκλειστικά και μόνο δικό της ζήτημα, δική της επιλογή; Το κοινό νόμισμα είναι ένα «αγαθό» που δόθηκε στους «Ευρωπαίους» και αυτοί (δηλαδή οι ευρωπαϊκοί ιμπεριαλισμοί) δεν είναι σε θέση να αποφασίσουν ποιος θα συμμετέχει ή όχι σε αυτό, δεν είναι σε θέση να αποφασίσουν αν θα διώξουν κάποιον;
Το αν θα μείνει ή θα φύγει η Ελλάδα από το ευρώ δεν είναι μόνο απόφαση «δική της» (δηλαδή της κυβέρνησής της). Η διεθνής πολιτική δεν διεξάγεται μόνο στη βάση των διεθνών συνθηκών και του... «αμοιβαίου σεβασμού των λαών», το αντίθετο. Αν ήταν έτσι, δεν θα υπήρχαν ούτε εμπορικοί πόλεμοι, ούτε εμπάργκο, ούτε πόλεμοι, ούτε ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Το κοινό νόμισμα δεν είναι η «κοινή ευημερία των Ευρωπαϊκών λαών», αντίθετα είναι το όχημα για την κερδοφορία των Ευρωπαϊκών ιμπεριαλισμών. Επομένως, η τύχη του δεν θα αφεθεί εύκολα και χωρίς λυσσώδη μάχη στα χέρια ενός λαϊκού κινήματος, ελληνικού ή όχι, με ή χωρίς Ευρωπαϊκές συνθήκες. Το πρόβλημα ευρώ περιπλέκεται ακόμα περισσότερο από το ότι οι Ευρωπαϊκοί ιμπεριαλισμοί έχουν φτάσει σε ένα σημείο όπου η όποια κερδοφορία του ενός εξαρτάται πλέον από τις απώλειες του άλλου.
Τα πολλά ευρώ: οι αποκλίνουσες στρατηγικές του «κοινού» νομίσματος
Υπάρχει μια απλή πραγματικότητα: υπό τις τρέχουσες συνθήκες ταξικής πάλης στις Ευρωπαϊκές χώρες και ανεξάρτητα από την έκβαση της ελληνικής κρίσης, το κοινό νόμισμα δεν πρόκειται να συνεχίσει να υπάρχει για πολύ. Η ελληνική «ιδιαίτερη περίπτωση» μπορεί μόνο να επιταχύνει ή να επιβραδύνει την τελική κατάληξη – πολλώ δε μάλλον που καθόλου ιδιαίτερη δεν είναι.
Το νόμισμα (που συνήθως συμπληρώνεται με το επίθετο «εθνικό») δεν είναι, όπως ισχυρίζεται ο νεοφιλελεύθερος μύθος, απλώς ένα μέσο διευκόλυνσης των ανταλλαγών. Κάθε καπιταλιστικός σχηματισμός (με την εξαίρεση της ευρωζώνης) έχει το δικό του νόμισμα• υπάρχουν πολύ σημαντικοί λόγοι για αυτό. Μεταξύ πολλών άλλων, το νόμισμα συμπυκνώνει το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων σε αυτόν το σχηματισμό και ουσιαστικά «μετράει» τη θέση του στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Οι αγορές, εγχώριες και διεθνείς, «βαθμολογούν» τις επιδόσεις της αστικής τάξης κάθε χώρας στην ταξική πάλη μέσα από τη βαθμολόγηση του νομίσματός της (και των εμπορευμάτων που είναι τιμολογημένα σε αυτό, μεταξύ των οποίων και το κρατικό ή άλλο χρέος).
Η εισαγωγή του κοινού νομίσματος ήταν μια τυχοδιωκτική κίνηση που προσπάθησε να απαντήσει στην ιστορική παρακμή και υποβάθμιση του Ευρωπαϊκού κέντρου που ακολούθησε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Και, αντίθετα από την κοινή οικονομίστικη ερμηνεία των πραγμάτων από την Αριστερά, δεν ήταν μια οικονομική αλλά μια πολιτική κίνηση. Ένα στοίχημα, δηλαδή, που δεν στηρίχτηκε σε κοινά συμφέροντα όσο σε αποκλίνουσες προσδοκίες και εκβιασμούς: η Γαλλία περίμενε να περιορίσει τη βιομηχανική Γερμανία με βάση την πολιτική της ισχύ και τις συμμαχίες της (εξού και η είσοδος της Ελλάδας στην Ένωση), η Γερμανία πάλι να «υποτάξει» οικονομικά την πολιτικά και στρατιωτικά ισχυρότερη Γαλλία.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η είσοδος στην ευρωζώνη ήταν (ακόμη) ένα στρατηγικό λάθος της αστικής της τάξης που, μην έχοντας καταστρώσει σχέδιο για τη θέση της στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα, νόμισε ότι η συμμετοχή της στην Ένωση θα δράσει σαν το δέσιμο ενός βαγονιού σε ένα γρήγορο τρένο: μόλις το τρένο ξεκινήσει, το βαγόνι αναγκαστικά θα ακολουθήσει. Δεν πέρασε δυστυχώς από το μυαλό των φωστήρων μας ότι το αλλοπρόσαλλο αυτό τρένο, που κανένα βαγόνι δεν είναι ίδιο με τα άλλα, μπορεί, όταν φτάσει στις στροφές, να εκτροχιαστεί, πετώντας πρώτα έξω από τις τροχιές τα πιο αδύναμα βαγόνια-κρίκους...
Το ξέσπασμα της κρίσης αφήνει καθαρά να φανούν οι (πρόσκαιροι) νικητές και οι βαθιά χαμένοι. Τι πρόκειται να γίνει από δω και πέρα; Για να προσπαθήσουμε να ψηλαφίσουμε τα επερχόμενα, θα πρέπει να δούμε τα δεδομένα. Το πρώτο δεδομένο που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι η Γερμανία, ακόμα και σήμερα, κερδίζει από την τρέχουσα κατάσταση. Το κοινό νόμισμα, ως μέσος όρος τόσο της βιομηχανικά ισχυρής με υποταγμένη εργατική τάξη Γερμανίας όσο και της Γαλλίας, της Ισπανίας κ.λπ., που βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, είναι σχετικά υποτιμημένο για τη Γερμανία (όχι όμως τόσο ώστε να διακυβεύονται και τα συμφέροντα των τραπεζών) και υπερτιμημένο για τους υπολοίπους, οξύνοντας περισσότερο το ήδη υπάρχον πρόβλημα.
Η Γερμανία στο εσωτερικό της ΕΕ είναι μια χώρα χαμηλού κόστους (στα Lidl βρίσκει κανείς άπειρα γερμανικά προϊόντα χαμηλής προστιθέμενης αξίας, από οδοντογλυφίδες μέχρι χαρτί υγείας και μπαταρίες). Ακόμα περισσότερο: η Γερμανία, με βάση το σημερινό υποτιμημένο (γι’ αυτήν) ευρώ, μπορεί να ανοίγει αγορές για τα προϊόντα της έξω από την ευρωζώνη. Πολύ σύντομα (ίσως και μέσα στη χρονιά) η Ρωσία (με τα πετρέλαιά της) και η Κίνα θα ξεπεράσουν τη Γαλλία ως σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της Γερμανίας. Ο γερμανικός ιμπεριαλισμός εξαργυρώνει σε αυτή την φάση τα κέρδη από την υποταγή των εργατών της και ανοίγει ταυτόχρονα νέες αγορές.
Άρα, ως συμπέρασμα προκύπτει ότι αν και στην πρώτη φάση της ευρωζώνης πράγματι οι νότιες αγορές αποτέλεσαν τον κύριο πελάτη ανάπτυξης της γερμανικής μηχανής, δημιουργώντας πλεονάσματα εκεί και ελλείμματα εδώ, η φάση αυτή τελειώνει ταχύτατα. Οι Γερμανοί δεν χρειάζονται πλέον τους νότιους για να αγοράζουν τα αυτοκίνητά τους. Η αξία των νότιων εταίρων πλέον δεν έγκειται στην αγοραστική τους δύναμη, αλλά στην αδυναμία τους, στην αντιφατική δυνατότητά τους να ελέγχουν με την κρίση τους την τιμή του ευρώ, ώστε να μην ξεφύγει προς τα πάνω, κρατώντας το διαρκώς υποτιμημένο για τους Γερμανούς και διευκολύνοντάς τους στον εξαγωγικό τους μερκαντιλισμό.
Επιπλέον, η αστάθεια σημαίνει ότι τα κεφάλαια που φεύγουν πανικόβλητα από το Νότο πηγαίνουν στο «ασφαλές» καταφύγιο των γερμανικών τραπεζών. Τα δισεκατομμύρια που έφυγαν από την Bankia της Ισπανίας –αλλά και τη Eurobank– καταλήγουν ως φτηνό κεφάλαιο στην Deutsche Bank. Η επόμενη έκδοση Γερμανικών ομολόγων θα γίνει με επιτόκιο 0% – όποιος αγοράζει Γερμανικό χρέος δεν θα περιμένει καθόλου απόδοση! Αυτό φαίνεται καλό για τους Γερμανούς, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για λιμνάζοντα κεφάλαια που απελπισμένα ψάχνουν για ευκαιρίες υπεραξίωσης στην αγκαλιά του Γερμανικού γίγαντα. Δεν θα κρατήσει για πάντα• ήδη μια φούσκα στον κατασκευαστικό τομέα έχει αρχίσει να χτίζεται με τις τιμές των ακινήτων στη Γερμανία.
Το δεύτερο δεδομένο είναι ότι πράγματι η συγκεκριμένη πορεία δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ χωρίς κάποιου είδους κατάρρευση της Γαλλίας (να μη συζητήσουμε καν για τις χώρες της περιφέρειας...). Ο γαλλικός ιμπεριαλισμός δεν έχει ακόμα υποστεί όλα τα σκληρά αποτελέσματα της κρίσης. Αυτό που νιώθει όμως είναι το τέλος της εποχής των παχιών αγελάδων, αφού μια ισπανικού τύπου κρίση και αποσταθεροποίηση είναι πλέον προ των θυρών.
Αυτό τον υποχρεώνει βέβαια να διεκδικήσει μια σχετική αλλαγή στη νομή της Γερμανικής λείας, αλλά από μάλλον υποτελή θέση, λόγω της διαφαινόμενης υποβάθμισής του, λόγω δηλαδή της αδυναμίας του να κρατήσει υπό έλεγχο, όχι τα κρατικά ελλείμματα, αλλά την ίδια την εργατική του τάξη που είδε τα τελευταία χρόνια μια σχετική άνοδο των εισοδημάτων της (αυτού του κομματιού δηλαδή των εργαζομένων που δεν πλήττεται από τη βαριά γαλλική ανεργία).
Η αυθόρμητη απάντηση του γαλλικού πολιτικού κέντρου, πέρα από τα φληναφήματα περί ανάπτυξης, στην ουσία θα είναι μια διελκυστίνδα με την εργασία για πειθάρχηση, τουλάχιστον στο επίπεδο που θα του επιτρέψει να συνομιλεί ως ίσος με τη γερμανική ηγεσία. Τα σημάδια είναι αντιφατικά: στη Γαλλία υπάρχει ακόμα ισχυρή Αριστερά, αλλά οι διεκδικήσεις της περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό στα «δικαιώματα» και τον επιθετικό Ευρωπαϊσμό, αφήνοντας όλο το χώρο στην ακροδεξιά που έχει μάθει καλά τα μαθήματα ενός εργατίστικου φασισμού. Η Λεπέν σάρωσε στις εργατικές περιοχές του Νότου που έχουν πληγεί από την ανεργία, υποσχόμενη έξοδο από το ευρώ και μείωση της ανεργίας.
Το τρίτο δεδομένο είναι ότι το χρέος, ως κύρια στη συγκυρία έκφραση της ευρύτερης κρίσης υπερσυσσώρευσης, συνεχίζει εν μέσω της κρίσης να αυξάνεται. Η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που κατάφερε ως τώρα να μειώσει το κρατικό χρέος της σε απόλυτα νούμερα είναι η Ελλάδα – και μάλιστα, λόγω της ταυτόχρονης μεγαλύτερης μείωσης του ΑΕΠ, δεν κατάφερε να μειώσει και το λόγο χρέος/ΑΕΠ. Όμως, παρά την κυρίαρχη φιλολογία, δεν είναι η Ελλάδα ή η Ιταλία οι χώρες με το μεγαλύτερο πραγματικό πρόβλημα.
Ο χωρισμός του χρέους σε δημόσιο και ιδιωτικό είναι καθαρά ιδεολογικός, όπως αποδεικνύει η περίπτωση της Ιρλανδίας που απέκτησε πρόβλημα όταν μετέτρεψε σε μια νύχτα το ιδιωτικό χρέος των τραπεζών της σε κρατικό χρέος, μια αναπόφευκτη κίνηση αν το δει κανείς από την πλευρά του κεφαλαίου. Όταν ένας ιδιώτης χρωστάει και δεν μπορεί να πληρώσει, τότε το χρέος πρέπει να μετακυλιστεί σε κάποιον που να μπορεί, ακόμα κι αν αυτός δεν είναι υπεύθυνος για το χρέος. Το ίδιο χρέος που πριν δεν ήταν πρόβλημα και κανείς δεν θα πρότεινε τη λιτότητα ως μέθοδο αποπληρωμής του, μόλις το ανέλαβε το κράτος, μέσα σε μια νύχτα ουσιαστικά, απαίτησε η χώρα να κυλήσει στην κοινωνική καταστροφή.
Το συνολικό χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) της Ελλάδας είναι 250% του ΑΕΠ. Της Ισπανίας είναι περίπου 300%, της Γερμανίας 200%, της Ολλανδίας περίπου όσο το ελληνικό. Ο αγγλοσαξωνικός κόσμος είναι ακόμα χειρότερα, με την Ιρλανδία στο 400% και τις ΗΠΑ στο εξωφρενικό 500%. Για τις περισσότερες από αυτές τις χώρες το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο στον ιδιωτικό τομέα και όχι στον δημόσιο τομέα. Ειδικά στην Ελλάδα όμως, το χρέος των νοικοκυριών είναι ιδιαίτερα μικρό, κάτι που δείχνει επίσης ότι δεν είναι οι λαϊκές τάξεις που «έζησαν πάνω από τις δυνάμεις τους» ή «κατανάλωναν περισσότερο από όσο παρήγαγαν», κατηγορία που μάλλον θα πρέπει να αποδοθεί στις μεγάλες τράπεζες και τους διαπλεκόμενους ομίλους που έκαναν πάρτι τόσα χρόνια με τις κρατικές παραγγελίες για υπερκοστολογημένα έργα, εξοπλιστικές δαπάνες, πλήρη φορολογική ασυλία κλπ.
Στη χώρα μας το πρόβλημα είναι το σχετικά μεγάλο δημόσιο χρέος, το οποίο, λέει ο κυρίαρχος λόγος, δεδομένου ότι είναι δημόσιο, απαιτεί διαρθρωτικά μέτρα, μείωση του κράτους, κοινωνικό κανιβαλισμό κ.λπ. Το γεγονός ότι πρόκειται για μια στρατηγική που εξαλείφει κάθε πιθανότητα αποπληρωμής του έχει ήδη γίνει προφανές σε όλους, δείχνοντας ταυτόχρονα ότι εξαρχής ο σκοπός δεν ήταν το ίδιο το χρέος αλλά η αλλαγή των συσχετισμών της ταξικής πάλης.
Το πραγματικό αδιέξοδο για το κεφάλαιο, πάντως, με όλο αυτό το χρέος στον αναπτυγμένο κόσμο (και όχι μόνο στην Ελλάδα) είναι ότι η κατεύθυνση της συσσώρευσης (της γενικής κερδοφορίας) δείχνει καθαρά πως δεν πρόκειται ποτέ να πληρωθεί, είτε ιδιωτικό είναι είτε κρατικό. Η χρεοκοπία και η κατάρρευση των δανειστών δεν είναι αυτή τη στιγμή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η μόνη πραγματική λύση από τη σκοπιά του κεφαλαίου είναι η χρεοκοπία των λαών, με σκοπό τον περιορισμό των δικών του απωλειών και τη θεμελίωση των προϋποθέσεων για έναν νέο κύκλο κερδοφορίας, όταν κάποτε η φάση της απαξίωσης τελειώσει.
Το τελευταίο δεδομένο είναι ότι το κρατικό χρέος μιας χώρας που δεν ανήκει στην ευρωζώνη, εφόσον αυτό είναι σε εγχώριο νόμισμα, μπορεί πάντα να αποπληρωθεί στο ακέραιο (με «εκτύπωση χρήματος», όπως είναι η λάθος έκφραση της μόδας). Η κρίση φυσικά δεν αφήνει μια τέτοια χώρα ανεπηρέαστη –το αντίθετο–, ωστόσο, το επείγον και εκβιαστικό ζήτημα της χρεοκοπίας δεν τίθεται. Αντίθετα, το ευρώ (που για τις χώρες της ευρωζώνης είναι ξένο νόμισμα, συνάλλαγμα και μάλιστα για την περιφέρεια σκληρό συνάλλαγμα) σημαίνει ότι ο κίνδυνος χρεοκοπίας είναι πάντα παρών, ένας κίνδυνος (και ευκαιρία) για τις αστικές τάξεις των χωρών που απειλούνται. Το αποτέλεσμα είναι η πορεία της χώρας μας τα τελευταία μνημονιακά χρόνια, πορεία που τάχιστα ακολουθούν και οι υπόλοιπες χώρες του νότου.
Οι ηγεσίες των χρεωμένων χωρών, υπό τον εκβιασμό της χρεοκοπίας και μην έχοντας άλλα εργαλεία στα χέρια τους για να ξεφύγουν (ή να πάρουν έστω μια παράταση), όπως την υποτίμηση, την άμεση χρηματοδότηση των ελλειμμάτων από τον προϋπολογισμό (που θα ήταν και η πιο ανώδυνη για τα λαϊκά στρώματα λύση) ή μια πληθωριστική πολιτική, είναι υποχρεωμένες να εφαρμόσουν τις πιο σκληρές αποπληθωριστικές πολιτικές που αποσταθεροποιούν πέρα από κάθε μέτρο την κοινωνία. Ο αποπληθωρισμός είναι ιδιαίτερα επώδυνος για τους δανειζόμενους που βλέπουν και τα δάνειά τους να αυξάνονται και τις πηγές εισοδήματός τους να μειώνονται, είτε λόγω ανεργίας είτε λόγω πτώσης τιμών στα ακίνητα κ.λπ.
Αυτές οι πολιτικές αποσταθεροποιούν εντέλει και το πολιτικό κέντρο και το δικομματισμό (ή όποιο σταθερό σύστημα διακυβέρνησης υπάρχει σε κάθε χώρα). Λέμε συχνά ότι η ΕΕ ήταν πρόσχημα για την εφαρμογή αντιλαϊκών πολιτικών, και ότι το ΠΑΣΟΚ (ειδικά οι εκσυγχρονιστές) και η ΝΔ θα εφάρμοζαν τελικά τα ίδια μέτρα και χωρίς αυτήν. Αυτό είναι μόνο εν μέρει αλήθεια. Η πίεση από το σκληρό ευρώ και την αποτυχία του ανάγκασε το πολιτικό κέντρο να προβεί σε κινήσεις χωρίς καμιά αντιστάθμιση, το ξεγύμνωσε και το αποσταθεροποίησε σε βαθμό που και οι δύο κυβερνητικοί εκπρόσωποί του να βιώνουν μια άνευ προηγουμένου κρίση, κρίση που θα καθυστερούσε αρκετά να συμβεί (και πιθανόν να είχε και διαφορετικό χαρακτήρα) αν δεν υπήρχε ο βραχνάς του ευρώ.
Το κάψιμο Παπανδρέου, Βενιζέλου και Σαμαρά δεν θα είχε συμβεί μέσα σε λίγους μόνο μήνες αν είχε εφαρμοστεί μια πιο ήπια πολιτική, λ.χ. υποτιμήσεων και πληθωρισμού. Την ίδια πορεία διάλυσης του πολιτικού κέντρου και του δικομματισμού βλέπουμε να εξελίσσεται (αν και πιο αργά) στις υπόλοιπες χώρες του Νότου και, αν συνεχίσει, η ίδια πορεία σταδιακά θα επεκτείνεται και προς το Βορά. Εντούτοις, η απαξίωση του πολιτικού κέντρου (και μέχρι αυτό να βρει νέα ισορροπία, ενδεχομένως πολύ πιο αυταρχική) σημαίνει ότι μια τέτοια «διαφορετική» πολιτική, αν εφαρμοστεί τώρα, μπορεί υπό προϋποθέσεις να έχει ριζοσπαστικό χαρακτήρα.
Τα αποκλίνοντα συμφέροντα Βορά-Νότου, η αποσταθεροποίηση στο πολιτικό, η σταδιακή επέκταση των προβλημάτων του Νότου στο Βορά μέσω του κοινού νομίσματος και η συνολική κατάρρευση του νομισματικού συστήματος θα είναι πλέον αναπότρεπτες εάν δεν υπάρξει συνολική αλλαγή πολιτικής. Είναι κάπως ειρωνικό (ή τραγικό) ύστερα από αυτά να βλέπουμε την επιμονή της ΕΚΤ και των Γερμανών σε πολιτικές χαμηλού πληθωρισμού, πολιτικές που υποτίθεται ότι τις δικαιολογεί το ιστορικό προηγούμενο της Βαϊμάρης. Οι Γερμανοί φαίνεται να ξεχνούν ότι η κατάσταση που οδήγησε στο ναζισμό δεν ήταν η πληθωριστική περίοδος αλλά, αντίθετα, η αποπληθωριστική περίοδος αποπληρωμής των χρεών της δημοκρατίας της Βαϊμάρης, χρεών από δάνεια που είχαν συναφθεί σε σκληρό συνάλλαγμα...
Οι «εξωτερικές» συνθήκες
Οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και η οικονομική αστάθεια στην Ευρώπη έχουν οξυνθεί, επομένως, λόγω ακριβώς του ευρώ. Πρόκειται για μια κατάσταση που «εκνευρίζει» ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, οι οποίες εξακολουθούν να έχουν συνείδηση του ρόλου τους ως παγκόσμιου εγγυητή της σταθερότητας του συστήματος. Αυτός είναι ο λόγος που η κεντρική της τράπεζα είναι αυτή τη στιγμή ο δανειστής τελευταίας καταφυγής όχι μόνο των αμερικανικών τραπεζών αλλά του διεθνούς συστήματος (της ευρωζώνης συμπεριλαμβανόμενης).
Οι BRICS (ανάμεσά τους και η Κίνα) χρωστάνε σε ένα βαθμό τη συνεχιζόμενη άνοδό τους στις νομισματικές συνθήκες που προσφέρει το δολάριο. Η φούσκα της Τουρκίας (το πιθανό σκάσιμο της οποίας θα έπρεπε λόγω γειτνίασης να μας απασχολεί ιδιαίτερα), επίσης. Η ανάληψη αυτού του ρόλου στο νομισματικό πεδίο εξηγεί, επιπλέον, γιατί παρά την «ποσοτική χαλάρωση» και την αφειδή παροχή ρευστότητας στις τράπεζες, η Αμερική δεν έχει πέσει στη δίνη του υπερπληθωρισμού, αλλά ο μεν πληθωρισμός της είναι σε λογικά επίπεδα, ενώ τα επιτόκια για το τιτάνιο χρέος της είναι σε ιστορικά χαμηλά, αντίθετα από τις προσδοκίες της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας. Ο διεθνής καπιταλισμός εξακολουθεί να εμπιστεύεται το δολάριο ως αποθεματικό νόμισμα και τις ΗΠΑ ως ηγέτιδα δύναμη της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας.
Οι ΗΠΑ, ωστόσο, δεν έχουν ακόμα συνέλθει από το χτύπημα της φούσκας των ακινήτων (κατά πάσα πιθανότητα θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι η αγορά ακινήτων να ξεφουσκώσει εντελώς). Το ιδιωτικό χρέος στην Αμερική μειώθηκε μεν τα τελευταία δύο χρόνια αλλά λίγο: τα νοικοκυριά που χρωστούσαν το 100% του ΑΕΠ τώρα χρωστούν το 90%. Η ανεργία δεν δείχνει καμιά τάση ουσιαστικής μείωσης, το χρηματιστήριο (ως δείκτης των προσδοκιών του κεφαλαίου) χωρίς να καταρρέει, δεν φαίνεται σε θέση να ανέβει, το ΑΕΠ είναι στάσιμο. Και αυτά ενώ μια σειρά από άλλες φούσκες κινδυνεύουν να σκάσουν από στιγμή σε στιγμή.
Ήδη φαίνεται ότι στη γιγαντιαία διεθνή φούσκα έχει ξεκινήσει το σκάσιμο στις τιμές εμπορευμάτων, σκάσιμο που θα γίνεται για χρόνια και θα είναι ιδιαίτερα επώδυνο για τις χώρες του τρίτου κόσμου και όσες δεν έχουν κάποια διατροφική επάρκεια. Είμαστε δυστυχώς κι εμείς, έστω και οριακά, σε αυτή την κατηγορία. Οι χώρες του αραβικού κόσμου θα υποφέρουν όμως δυσανάλογα πολύ με ανυπολόγιστες συνέπειες – σκεφτείτε μόνο την προσφυγιά που θα έρθει προς τα εδώ. Οι τράπεζες και στην Αμερική (όπως εξάλλου και ακόμη περισσότερο στην Ευρώπη) είναι πνιγμένες σε βαθύ κόκκινο μελάνι (είναι χρεοκοπημένες, αφού τα δάνεια που έχουν δώσει δεν θα αποπληρωθούν). Η αστάθεια δεν έχει τέλος.
Αλλά η μεγαλύτερη από όλες αυτή τη στιγμή ανησυχία των Αμερικανών είναι η Ευρώπη. Οι προειδοποιήσεις Ομπάμα στο G8 είχαν ως στόχο τη Γερμανία που αδυνατεί να αναλάβει τις ευθύνες οι οποίες της αντιστοιχούν για τη σταθερότητα του Ευρωπαϊκού συστήματος. Γίνεται τώρα καθαρός ο λόγος αυτής της αδυναμίας, που δεν είναι μόνο η μερκαντιλιστική στρατηγική της χώρας: η Γερμανία δεν είναι μόνο πολύ μικρή για να σηκώσει μόνη το βάρος της επερχόμενης κατάρρευσης. Είναι επίσης (αντίθετα με τις ΗΠΑ) και ένας πολιτικός και στρατιωτικός νάνος.
Το πόσο αδυνατισμένο είναι το διεθνές σύστημα φαίνεται και από το γεγονός ότι είναι πολύ σημαντικό το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να αποποιηθούν και αυτές τις διεθνείς ευθύνες τους: ενδεχόμενη νίκη των Ρεπουμπλικάνων ή αποδυνάμωση των Δημοκρατικών στη Γερουσία μπορεί να φέρει τις ΗΠΑ σε θέση να κυνηγούν και αυτές ισοσκελισμένο προϋπολογισμό με σκληρή λιτότητα, κοινωνική περιδίνηση, απότομη απώλεια στήριξης στο διεθνές σύστημα. Είτε έτσι είτε αλλιώς έρχονται δύσκολες μέρες.
Μια «αναπτυξιακή» διέξοδος για το ευρώ;
Η πρόσφατη εκλογή Ολάντ φαίνεται ότι δημιούργησε κάποιες λελογισμένες ελπίδες και για την κατάσταση στη χώρα μας. Υπάρχει η παραμικρή ελπίδα για μια τέτοια διέξοδο; Τεχνικά, δηλαδή σε ένα οικονομικό μοντέλο στον υπολογιστή, είναι δυνατή μια τέτοια αλλαγή πολιτικής. Υπάρχουν ήδη πολλές τέτοιες προτάσεις που έχουν κατατεθεί – και που, απ’ ό,τι φαίνεται, δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ τείνουν ευήκοα ώτα σε αυτές.
Πράγματι, για να πούμε το πιο απλό τέτοιο σενάριο, θα έφτανε η ΕΚΤ να δηλώσει ότι από δω και μπρος θα αγοράζει όλο το ελληνικό χρέος σε τιμές αγοράς (η επιπλοκή εδώ είναι νομική: οι ευρωσυνθήκες περιορίζουν τις δυνατότητες τέτοιων νομισματικών κινήσεων, αλλά οι συνθήκες αλλάζουν). Γρήγορα τα επιτόκια θα αποκλιμακώνονταν και θα αγοράζαμε χρόνο μέχρι να δούμε τι θα γίνει παρακάτω. Φυσικά υπάρχουν και άλλα ισοδύναμα, αλλά πολύ πιο επεξεργασμένα, σενάρια για να ηρεμήσουν τα πράγματα και να πέσει χρήμα στην αγορά για αναπτυξιακά έργα, για τη μείωση της ανεργίας, τη σταθεροποίηση της κατάστασης, την «ανάπτυξη». Και μετά θα ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα...
Η ευρωζώνη είναι σαν μια Αμερική χωρίς Ουάσιγκτον, χωρίς Ομπάμα, χωρίς Υπουργείο Οικονομικών, αλλά με δολάριο. Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τα δημοσιονομικά προβλήματα κάθε πολιτείας τους κεντρικά. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναλαμβάνει να διαχειριστεί λ.χ. φυσικές καταστροφές ή καταρρεύσεις τραπεζών χρηματοδοτώντας τις από τον κεντρικό προϋπολογισμό. Ακόμη και η χρεοκοπία μιας από τις πολιτείες αντιμετωπίζεται εκ των ενόντων και δεν είναι και κάτι το τρομερά σημαντικό που να διακυβεύει το παγκόσμιο σύστημα.
Επιπλέον, η ανεργία σε μία από τις πολιτείες μπορεί να αντιμετωπιστεί σε ένα βαθμό με την εσωτερική μετανάστευση σε άλλες πολιτείες που είναι σε καλύτερη κατάσταση, μειώνοντας τις κοινωνικές συνέπειες (οι Αμερικάνοι έχουν την ίδια εθνική συνείδηση σε όλες τις πολιτείες και, επομένως τους είναι εύκολη η μετεγκατάσταση σε μια άλλη περιοχή της ίδιας χώρας). Όταν απαιτείται αλλαγή πολιτικής στις ΗΠΑ, αυτό γίνεται σχετικά γρήγορα, χωρίς να παίζουν μεγάλο ρόλο τα τοπικά συμφέροντα των πολιτειών, τα οποία εξάλλου υποτάσσονται άμεσα στο γενικό συμφέρον του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, του «εθνικού» τους συμφέροντος.
Τέτοιου τύπου αλλαγές γενικής πολιτικής είναι αδύνατες στην Ευρώπη. Κανείς δεν μπορεί να επικαλεστεί το Ευρωπαϊκό εθνικό συμφέρον. Η γενική πολιτική κατεύθυνση είναι ο συμβιβασμός αποκλινουσών στρατηγικών, με μικρό περιθώριο σε περίπτωση διαφωνίας για την εφαρμογή μιας ριζοσπαστικά διαφορετικής πολιτικής από την «αυθόρμητη» πορεία των πραγμάτων, όπως αυτή ρυθμίζεται από το βραχνά ενός κοινού νομίσματος. Αυτός είναι ο λόγος της τρομακτικής δυσλειτουργίας της ευρωζώνης. Εκτός βέβαια αν υπήρχε κεντρική κυβέρνηση δημοκρατικά εκλεγμένη, με υπουργεία, προϋπολογισμό, ενιαία εξωτερική πολιτική, και είχαμε όλοι Ευρωπαϊκή εθνική συνείδηση. Τότε κι αν θα ζούσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα: θα φάμε, θα πιούμε και νηστικοί θα κοιμηθούμε....
Η ρίζα της κοινωνικής καταστροφής που βιώνουμε είναι η υπερσυσσώρευση κεφαλαίου• αυτή οδηγεί σε χρέη που δεν μπορούν να εξοφληθούν. Μοναδικός τρόπος για τον περιορισμό των ζημιών είναι η διαρκής συμπίεση του λαϊκού εισοδήματος και η απόσπαση όλο και μεγαλύτερου τμήματός του για την αποπληρωμή και την αναδιανομή εισοδήματος προς τα πάνω. Η κεϋνσιανή αναπτυξιακή «απάντηση» (αύξηση των κρατικών ελλειμμάτων και χρηματοδότηση μεγάλων έργων και υποδομών με ταυτόχρονη χαλάρωση του πληθωρισμού) έχει κάποιες δυσκολίες: είναι ένας συμβιβασμός εμπρός στο αδιέξοδο για να κερδηθεί χρόνος, σημαίνει τη λιγότερο γρήγορη αναδιανομή εισοδήματος προς τα πάνω, χρειάζεται χρόνο να αποδώσει (ενώ το τρέχον σχέδιο ήδη αποδίδει και επομένως δεν υπάρχει λόγος αλλαγής του), ενώ αμφίβολη είναι και η επιτυχία του. Τέλος χρειάζεται ένα ισχυρό κεντρικό κράτος που θα συμβιβάσει τις απαιτήσεις των διάφορων μονοπωλιακών μερίδων για την νομή των «αναπτυξιακών» κονδυλίων.
Είναι ένα σχέδιο που θα σημάνει σχετική αύξηση του εργατικού εισοδήματος στη Γερμανία, μείωση των εξαγωγών της και απώλεια σε ένα βαθμό του ανταγωνιστικού της πλεονεκτήματος. Και όλα αυτά χωρίς να εγγυάται έξοδο από την κρίση. Η γερμανική ηγεσία, εγκλωβισμένη από την οικονομική πραγματικότητα, πράγματι δεν έχει άλλη εναλλακτική από το μνημόνιο.
Επίσης για να γίνουν όλα αυτά (που καθόλου δεν διακυβεύουν τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής) θα πρέπει κάποιος να πιέσει προς αυτή την κατεύθυνση, κάποιος που να έχει αρκετή ισχύ για να υπερβεί τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Ας δούμε ποιοι είναι οι πιθανοί παίκτες. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους θα ασκήσουν πίεση και θα προσπαθήσουν να συνεισφέρουν κεφάλαια στην κατεύθυνση βελτίωσης της κατάστασης. Οι δυνάμεις τους είναι σαφώς περιορισμένες σε σχέση με το παρελθόν. Οι ιμπεριαλιστικές τους επεμβάσεις των τελευταίων ετών έχουν αποτύχει, εξακολουθούν να έχουν το μεγαλύτερο χρέος του κόσμου, χρέος που κινδυνεύει να σκάσει από στιγμή σε στιγμή, ενώ και στο εσωτερικό τους είναι διχασμένες, με τους Ρεπουμπλικάνους να απειλούν κάθε στιγμή να τινάξουν στον αέρα το διεθνές σύστημα, αναδιπλώνοντας την αμερικανική οικονομία στο εσωτερικό της, ενδεχόμενο που δεν μπορεί να αποκλειστεί λόγω της εύθραυστης κατάστασης.
Οι Γάλλοι έχουν ως μοναδικό όπλο την πιθανότητα συμμαχίας με τις χώρες του Νότου σκοπεύοντας σε λελογισμένη αναδιαπραγμάτευση των Ευρωπαϊκών συνθηκών. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να διακινδυνεύσουν μια επιθετική γραμμή σύγκρουσης με τη Γερμανία αυτή τη στιγμή. Χρειάζονται τη γερμανική στήριξη σε περίπτωση που και αυτοί πέσουν στη δίνη της κρίσης τύπου Ισπανίας, χωρίς να διακυβεύουν ταυτόχρονα ριζικές ανατροπές στο πολιτικό τους σκηνικό. Οι μνήμες της ορμητικής εισβολής των μαζών στο προσκήνιο είναι πολύ νωπές στη χώρα αυτή. Η σύγκρουση, όταν έρθει, είναι σαφές ότι θα επιχειρηθεί να γίνει από τα δεξιά, υπό την πίεση και την ηγεμονία της ακροδεξιάς. Ο παράγοντας κίνημα παραμένει αστάθμητος.
Οι Βρετανοί, πανικόβλητοι και αυτοί από τη διαρκή υποβάθμιση του βρετανικού καπιταλισμού, κάνουν απελπισμένες προσπάθειες να υπερβούν τα κολοσσιαία τους χρέη με λιτότητα. Θα προσπαθήσουν φυσικά να τραβηχτούν όσο πιο γρήγορα μπορούν έξω από το Ευρωπαϊκό ναυάγιο, με περιορισμένες πιθανότητες επιτυχίας και με όλο και μικρότερη επιρροή στα Ευρωπαϊκά.
Η Ευρώπη και το κίνημα
Και φυσικά υπάρχει το κίνημα. Η (αναμφίβολα θετική) εισβολή του ΣΥΡΙΖΑ στο εκλογικό σκηνικό της κατεστραμμένης Ελλάδας μπορεί να σημάνει μια ορισμένη ανατροπή; Η κατάσταση είναι τόσο ασταθής που παραδόξως η απάντηση είναι ναι. Αλλά υπό πολλές, πάρα πολλές προϋποθέσεις. Πρώτα απ’ όλα, η γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ είναι ο εκβιασμός του πυρηνικού ολέθρου: ή αλλάζετε πολιτική ή όλα σκάνε στον αέρα. Ο εκβιασμός αυτός σύμφωνα με τα προαναφερθέντα έχει βάση. Η κατάσταση είναι τόσο ασταθής οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά σε όλο τον κόσμο που μία θρυαλλίδα φτάνει για την έκρηξη. Αυτό είναι βέβαιο.
Το αβέβαιο είναι η απάντηση που θα δοθεί. Και αυτό γιατί οι πιθανότητες της αλλαγής πλεύσης στο Ευρωπαϊκό επίπεδο περιορίζονται σημαντικά από την κατάσταση αυτή τη στιγμή: η Γερμανία είναι δύσκολο να συναινέσει σε μια τέτοια αλλαγή. Για να το κάνει, θα έπρεπε να γίνουν δύο θεμελιώδεις αλλαγές. Πρώτο, να αποποιηθεί την τρέχουσα υψηλή κερδοφορία της και τη δυνατότητα επέκτασής της σε νέες αγορές, και δεύτερο να αποδεχτεί έναν νέο πολιτικό και οικονομικό ρόλο ηγέτη του Ευρωπαϊκού καπιταλισμού με ιδεολογική κατεύθυνση την ενοποίηση, τον Ευρωπαϊσμό, την «αλληλεγγύη» κ.λπ., ρόλο ιδιαίτερα δύσκολο να δεχτούν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι και οικονομικά αδύνατο να υποστηρίξει μόνη της η Γερμανική μηχανή.
Επιπλέον, η πίεση στο εσωτερικό της Γερμανίας από την εκλογική άνοδο των σοσιαλδημοκρατών δεν θα οδηγήσει, όπως συνήθως πιστεύεται, σε αλλαγή πλεύσης της κυβέρνησης Μέρκελ, αντιθέτως, όπως δείχνει η πείρα, σε φυγή προς τα εμπρός και σκλήρυνση της γραμμής. Τέλος, η λυσσώδης μάχη που θα δοθεί με διακύβευμα τις εκλογές οπωσδήποτε θα πολώσει τις καταστάσεις και θα σκληρύνει περαιτέρω ένα ήδη ασταθές Ευρωπαϊκό τοπίο.
Ταυτόχρονα – και αυτό είναι το κυρίαρχο, δεν έχει αναδυθεί ακόμα ένα ισχυρό διεκδικητικό κίνημα στο Ευρωπαϊκό κέντρο που να σημάνει μια αυθεντική αλληλεγγύη στον χειμαζόμενο ελληνικό λαό. Υπάρχουν πιθανότητες για κάτι τέτοιο με θρυαλλίδα τις ελληνικές εξελίξεις, αλλά μένει να αποδειχτεί αν θα υλοποιηθεί και μάλιστα με αρκετή ταχύτητα ώστε να επηρεάσει τις εξελίξεις.
Οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις έχουν πάντα κόστος για τον εισβολέα. Το κέρδος που αναμένει αυτός δεν είναι τόσο οικονομικό όσο πολιτικό: η πειθάρχηση των υπολοίπων. Η σκληρή γερμανική γραμμή αυτή τη στιγμή είναι η τιμωρητική και εκδικητική εκδίωξη της Ελλάδας από το ευρώ για να δράσει αυτό ως παράδειγμα πειθάρχησης για τους υπόλοιπους νότιους. Ο περιορισμός των απωλειών στον υπόλοιπο Νότο, μια ορισμένη οικονομική (και ίσως και πολιτική) ολοκλήρωση της υπόλοιπης ευρωζώνης, η οποία υπό καθεστώς εκτάκτου ανάγκης θα συντηρούσε την κερδοφορία στις δύσκολες μέρες που έρχονται είναι σαφώς ένα από τα σενάρια που εξετάζουν οι Γερμανοί.
Μακροπρόθεσμα η κοινωνική διάλυση που θα φέρει μια τέτοια εξέλιξη την κάνουν ένα μη βιώσιμο σενάριο, αλλά περισσότερο μια επιθετική κίνηση απελπισίας. Αλλά όχι μόνο αυτό: η επιθετική εκδίωξη της Ελλάδας θα μπορούσε εύκολα να σημάνει αντί για την περαιτέρω ολοκλήρωση, την άμεση διάλυση της ευρωζώνης. Τα συνολικά κόστη επομένως μιας τέτοιας κίνησης, όχι μόνο για τη Γερμανία, είναι αδύνατο να προεξοφληθούν και ενδεχομένως όντως να είναι μεγαλύτερα από την με κάποιο (ασαφή ακόμα) τρόπο χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής «ανάπτυξης» που προσπαθεί σπασμωδικά να εκβιάσει ο Συριζα (που έχει αρχίσει σταδιακά να ξεχνά τα περί κατάργησης του μνημονίου). Τέλος, είναι κρίσιμα εδώ τα ζητήματα του χρονισμού: η «σωστή» κίνηση αν γίνει τη λάθος στιγμή μπορεί να αποδειχτεί αυτοκαταστροφική. Οι Γερμανοί τα ξέρουν αυτά (εξάλλου οι Αγγλοσάξονες τους προειδοποιούν κάθε μέρα μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων τους και ακόμα και από τα πλέον επίσημα χείλη) και, επομένως, μπορεί όντως να μπλοφάρουν και να είναι τελικά διατεθειμένοι να αλλάξουν στρατηγική – κάτι που προφανώς δεν είναι όμως πολύ πιθανό: είναι δύσκολο να αλλάξει μια στρατηγική που κερδίζει.
Η ερώτηση όμως δεν είναι αν οι Γερμανοί μπλοφάρουν. Η ερώτηση είναι αν εμείς έχουμε το δικαίωμα να μπλοφάρουμε και (ακόμα περισσότερο) εάν έχουμε τη δυνατότητα να φέρουμε σε πέρας τη «μπλόφα». Προφανώς όχι, όσο η γραμμή είναι «πάσει θυσία μέσα στο ευρώ». Η μπλόφα ως μέσο άσκησης πολιτικής παραμένει θλιβερό προνόμιο της αστικής πολιτικής που θεωρεί τα λαϊκά συμφέροντα ως μάρκα σε ένα χαρτοπαίγνιο «όλα ή τίποτα». Η μοναδική ελπίδα για τα λαϊκά συμφέροντα είναι η ανάδυση ενός συνειδητού κινήματος που με εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του θα θελήσει να απεμπλακεί από το σπιράλ θανάτου της κρίσης και την αναπόφευκτη (όπως δείχνουν τα πράγματα) διάλυση της ευρωζώνης.
Έχουμε το κουράγιο και τις δυνάμεις να το επιχειρήσουμε;
Έχουμε το κουράγιο και τις δυνάμεις να το επιχειρήσουμε;
www.ektosgrammis.gr
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)